|
Lost Worlds Life in the Balance
|
| 00:01:52 |
LOST WORLDS : Life in the Balance |
| 00:02:09 |
Bir zamanlar Orta Amerika |
| 00:02:11 |
...Maya uygarlığının |
| 00:02:14 |
...Tikal adıyla bilinen |
| 00:02:18 |
Kralları ve mimarları |
| 00:02:21 |
...batı dünyasının en yüksekleriydi. |
| 00:02:27 |
Yüzyıllar boyunca Tikal büyümeye... |
| 00:02:30 |
...şehirdeki bilim ve sanat |
| 00:02:33 |
Fakat 1000 yıl önce, tam da |
| 00:02:36 |
...şehir birdenbire terk edildi. |
| 00:02:43 |
Bu kayıp dünyada neler olmuştu? |
| 00:02:52 |
Şehirleri ve medeniyetleri |
| 00:02:57 |
...ayakta tutan nedir? |
| 00:03:35 |
New York ve benzeri şehirler... |
| 00:03:36 |
...insan teknolojisinin |
| 00:03:39 |
Sanki sonsuza dek |
| 00:03:41 |
...ve bir şekilde doğanın |
| 00:03:45 |
...düşüncesine kapılmamıza |
| 00:03:53 |
Büyük şehirlerde pek çok |
| 00:03:57 |
Yiyecekler süpermarketten... |
| 00:03:59 |
...su musluktan gelir. |
| 00:04:02 |
Ya da... gerçekten öyle midir? |
| 00:05:03 |
8 milyon New York'lunun |
| 00:05:05 |
...1600 km. uzaklıktaki |
| 00:05:09 |
Eğer bu şehir su arıtım |
| 00:05:12 |
...bu milyarlar tutardı. |
| 00:05:14 |
Burada doğa, bu hizmeti |
| 00:05:37 |
Eğer yağmur suyunun yapraklar |
| 00:05:41 |
...çamur dediğimiz şeyin aslında... |
| 00:05:44 |
...hayat dolu bir dünya ve... |
| 00:05:47 |
...şehrin sunduğundan daha kalabalık |
| 00:06:09 |
Her santimetrekarede gezinen... |
| 00:06:10 |
...milyarlarca mikrop ve organizma... |
| 00:06:13 |
...üzerinde besinlerimizi |
| 00:06:16 |
...onu daha bereketli hale getirir,... |
| 00:06:17 |
...soluduğumuz havayı |
| 00:06:20 |
...ve rezervuarlara doğru |
| 00:06:25 |
Bu, bilim adamlarının |
| 00:06:28 |
...ve tüm gezegende işlerin |
| 00:06:32 |
...farklı hayat bağlantılarının... |
| 00:06:34 |
...basit bir örneğidir. |
| 00:06:48 |
Doğa her yere nüfuz etmenin |
| 00:06:52 |
...her mekân, her ekosistem... |
| 00:06:54 |
...bitki ve hayvanlardan oluşan |
| 00:07:06 |
Her ekosistemin işlerliğini sağlayan... |
| 00:07:10 |
...bir ilişkiler dengesi vardır. |
| 00:07:19 |
Varek adı verilen dev suyosunu, |
| 00:07:24 |
Bir saklanma ortamıdır. |
| 00:07:34 |
Yumurtlayan balıklar için |
| 00:07:40 |
Ve iştahlı bir deniz dikenlisi olan... |
| 00:07:44 |
...deniz kestanesi içinse |
| 00:07:53 |
Sayıca çok fazla olmaları durumunda... |
| 00:07:55 |
...deniz kestaneleri bu sualtı |
| 00:08:03 |
1970'li yıllara gelininceye kadar... |
| 00:08:05 |
...Kaliforniya sahilleri boyunca |
| 00:08:08 |
...tek nedeni ise buraya ait olan |
| 00:08:14 |
Deniz kestanesi yemeyi |
| 00:08:19 |
Kalın kürkleri için |
| 00:08:25 |
Sonradan su samurları |
| 00:08:28 |
...ve sayıları tekrar artmaya başladı. |
| 00:08:37 |
Yaşam, yeniden kendi |
| 00:08:44 |
Artık su samurlarının |
| 00:08:46 |
...su yosunu ormanları ve diğer canlılar |
| 00:09:05 |
Biyolojik çeşitlilik, |
| 00:09:07 |
...en üst seviyesine ulaşır. |
| 00:09:10 |
Burada pek çok noktada... |
| 00:09:12 |
...yaşamın yakaladığı |
| 00:09:27 |
Tıpkı su yosunu ormanları gibi... |
| 00:09:29 |
...yağmur ormanlarının da gelişimi... |
| 00:09:31 |
...doğal dengeye |
| 00:09:34 |
...üzerinde yaşayan farklı |
| 00:10:03 |
Hayvanlar, uyum sağladıkları |
| 00:10:10 |
Güney Amerika tapiri ve |
| 00:10:12 |
...yaşam bölgelerini |
| 00:10:14 |
...yok olma tehlikesi |
| 00:10:17 |
Ormanlar gitgide azalıyor. |
| 00:10:27 |
Binyıllar boyunca dünya |
| 00:10:30 |
...bakir ormanlar ile kaplıydı, |
| 00:10:38 |
Çin ormanları ve Akdeniz'i |
| 00:10:41 |
...kasabalar şehirleştikçe ve |
| 00:10:43 |
...kıyımdan ilk nasibini |
| 00:10:48 |
Sanayi devrimi ile birlikte |
| 00:10:52 |
Sadece son 50 yılda... |
| 00:10:53 |
...tüm tarihimizdekinden |
| 00:10:58 |
Geriye kalanlar ise |
| 00:11:04 |
Bilim insanlarının |
| 00:11:07 |
...binlerce hayvan, bitki, böcek |
| 00:11:11 |
...yok olma tehlikesiyle |
| 00:11:14 |
...doğuracağı sonuçlar |
| 00:11:19 |
Dünyayı, hayvanların uyum |
| 00:11:21 |
...çok daha hızlı bir |
| 00:11:30 |
Gelişmiş araştırma |
| 00:11:33 |
...yaşamın çeşitliliğini |
| 00:11:36 |
...zamana karşı bir mücadele içindeler. |
| 00:12:12 |
Kınkanatlı böcekten mavi balinaya |
| 00:12:15 |
...sınıflandırılmış durumda,... |
| 00:12:17 |
...fakat hâlâ keşfedilmeyi bekleyen |
| 00:12:37 |
Yaşam ağının henüz bozulmadığı... |
| 00:12:40 |
..eşsiz bir biyolojik |
| 00:12:42 |
...öncelikli olarak araştırılıyor. |
| 00:12:46 |
Amerikan Doğal Tarih Müzesi'nden... |
| 00:12:47 |
...Fabian Michealangali... |
| 00:12:50 |
...doğduğu topraklar olan Venezuela'ya;... |
| 00:12:53 |
...Sir Arthur Conan Doyle'un |
| 00:12:56 |
...efsanevi Kayıp Dünya'yı |
| 00:12:59 |
...hızlı bir keşif ekibine |
| 00:13:05 |
Bu yolculukta bir dinozor |
| 00:13:09 |
...fakat Venezuela'nın güneyindeki |
| 00:13:13 |
...tüm Güney Amerika'yı |
| 00:13:20 |
Bu keşif organizasyonu... |
| 00:13:21 |
...Venezuela'nın başkenti |
| 00:13:46 |
Hızlı keşif ekibinin lideri... |
| 00:13:48 |
...biyolog Margarita Lampo... |
| 00:13:50 |
...amfibiler konusunda uzman biri. |
| 00:13:53 |
Hayvanlara karşı olan sevgim... |
| 00:13:56 |
...çocukluk yıllarıma dayanıyor. |
| 00:13:58 |
Doğadaki her şeyin |
| 00:14:01 |
...fikrini her zaman benimsedim. |
| 00:14:05 |
10 yıl boyunca kurbağalar |
| 00:14:08 |
Bu canlılar, yaşadıkları yerlerin |
| 00:14:11 |
...bizlere verebiliyor. |
| 00:14:16 |
Çalışma arkadaşım Selsi Señares |
| 00:14:19 |
...tüm dünyadaki azalışını... |
| 00:14:22 |
...kaygı ile takip ediyoruz. |
| 00:14:24 |
Şimdi, insanlarca çok az |
| 00:14:26 |
...bu canlıları araştırma |
| 00:14:32 |
Önümüzdeki birkaç hafta boyunca... |
| 00:14:33 |
...çok farklı şartlarda |
| 00:14:57 |
Güneydoğu istikametinde |
| 00:15:00 |
Planımız; pistte rehberimiz |
| 00:15:04 |
...kano ile nehrin yukarısına geçmek... |
| 00:15:05 |
...ve oradan da helikopter ile... |
| 00:15:07 |
...Roraima Dağı'nın zirvesine uçmak. |
| 00:15:11 |
Hemen altımızda, uçsuz bucaksız |
| 00:16:19 |
Geceyi, aynı zamanda |
| 00:16:22 |
...bir Pemon kızılderili |
| 00:16:25 |
Masa dağları artık çok yakınımızda. |
| 00:16:28 |
Pemon dilinde bu dağlara |
| 00:16:31 |
...fakat diğerlerinin buraya neden |
| 00:18:39 |
Burası tekne için artık çok sığ. |
| 00:18:43 |
Buradan, helikopterle |
| 00:18:45 |
...yapacağımız uzun yürüyüşte |
| 00:18:50 |
İnanılmaz bir güzellik. |
| 00:19:00 |
Nehir kenarında bazı |
| 00:19:03 |
Bir jaguar, sadece birkaç |
| 00:19:07 |
Bu bize, buradaki ekosistemin |
| 00:19:09 |
...biyolojik çeşitliliği |
| 00:19:14 |
İri yırtıcılar, rakun gibi |
| 00:19:17 |
...kontrol altında tutuyor... |
| 00:19:19 |
...böylelikle fide ve meyveler |
| 00:19:22 |
...ve kuş yumurtası hırsızlığı da |
| 00:19:27 |
Bu denge sayesinde orman |
| 00:20:35 |
Ve sonunda... |
| 00:20:37 |
...haftalardır hayalini |
| 00:20:40 |
Rehberimiz Nadine, bu pilotların... |
| 00:20:42 |
...bu dağları herkesten |
| 00:20:45 |
Bir sonraki durak, |
| 00:22:45 |
Roraima, dinmek bilmeyen |
| 00:22:51 |
...ve zamanın azizliğine |
| 00:23:39 |
Pilotlar burada motoru |
| 00:23:44 |
...zira hava şartları oldukça değişken. |
| 00:23:48 |
Gelebilecek bir fırtınadan önce |
| 00:23:51 |
...ve bir tanesi de |
| 00:23:56 |
Üç gün içinde erzaklar ile |
| 00:24:00 |
...tabii gelebilirlerse. |
| 00:24:08 |
Helikopterin ayrılışını karışık |
| 00:24:12 |
Sanki zamanın başlangıcından |
| 00:24:16 |
...bir başka gezegende yalnız |
| 00:24:48 |
Bu zorlu şartlarda öncelik, |
| 00:24:52 |
Bilim biraz daha bekleyebilir. |
| 00:25:22 |
Roraima, farklı türlerin |
| 00:25:25 |
...uyumlarının araştırılabileceği |
| 00:25:37 |
Trabian, ekibin bitki uzmanı. |
| 00:25:42 |
Roraima'nın her yerinde |
| 00:25:50 |
Zirvenin büyük bölümü |
| 00:25:53 |
...bu yüzden yağmur suyu |
| 00:25:56 |
Bitkiler ancak suyun |
| 00:25:58 |
...çukurlarda yetişebilir. |
| 00:26:02 |
Eğer bu küçük adacıkları |
| 00:26:05 |
...bunların kayanın üzerinde |
| 00:26:10 |
Toprak çoğunlukla kumdan |
| 00:26:15 |
...fakat buna rağmen |
| 00:26:18 |
Bu bitkilerin belki de yarısı |
| 00:26:23 |
...sadece bu dağlarda yetişiyor. |
| 00:26:35 |
Bitkiler, besince zayıf olan |
| 00:26:37 |
...yaşayabilmek için |
| 00:26:44 |
Bir kısmı etoburlaşmış olup... |
| 00:26:47 |
...yakaladıkları böceklerle beslenir. |
| 00:27:23 |
Diğer etobur bitkiler ise böcekleri... |
| 00:27:26 |
...canlı renkleri ve cazip |
| 00:27:29 |
İbriğe benzer şekilleri, kusursuz |
| 00:27:39 |
Bu ibriğin içinde binlerce |
| 00:27:47 |
Kurbanın, içi yağmur suyu |
| 00:27:50 |
...sadece bir an meselesi. |
| 00:27:51 |
Orada larva ve diğer organizmalar |
| 00:27:56 |
Bitkiye düşen ise, su |
| 00:28:03 |
Roraima, göletleri ve akarsuları ile... |
| 00:28:06 |
...amfibiler için gayet |
| 00:28:08 |
...buna rağmen ilk başlarda |
| 00:28:12 |
Ayrıca sudan aldığımız örnekler... |
| 00:28:14 |
...tıpkı toprak gibi suyun da |
| 00:28:17 |
Burada yaşayan canlılar |
| 00:28:25 |
Ve nihayet ilk amfibi |
| 00:28:28 |
...çatlamamış yumurtalar |
| 00:28:33 |
Görünen o ki, anne kurbağa |
| 00:28:36 |
...ve fazlalıklar, doğmuş yavrular |
| 00:28:44 |
Biraz ötede ise, bilinen tek etobur |
| 00:28:48 |
...yumurtalarını bırakmakta olan |
| 00:28:53 |
Altındaki su, yakalanmış olan |
| 00:28:56 |
Yumurtalar çatladığında... |
| 00:28:58 |
...doğan yavru kurbağalar |
| 00:29:01 |
...ve belki bu bitki de, kurbağa |
| 00:29:04 |
...bu şölene katılabilir. |
| 00:29:15 |
Akşam karanlığında daha önce |
| 00:29:20 |
Kuşkusuz bir amfibi bu, |
| 00:29:27 |
Ses kesilinceye dek |
| 00:29:41 |
Sabah, yine aynı sesle uyandık. |
| 00:29:45 |
Selsi, sesi kaydetti... |
| 00:29:48 |
...fakat nasıl bir yaratıktan çıktığını |
| 00:29:54 |
İlerleyen saatlerde karşılaştığımız |
| 00:30:00 |
...bir tarantulanın tehtidinde |
| 00:30:05 |
Hiç zıplamadı. |
| 00:30:07 |
Yürüyüşüne devam etti |
| 00:30:18 |
Tarantula harekete geçtiğinde, |
| 00:30:23 |
...ve tekrar aşağı doğru yuvarlandı. |
| 00:30:27 |
Böyle birşeyi daha |
| 00:30:35 |
Doğa, sıçraması gereken |
| 00:30:39 |
...neden yürüyen ve yuvarlanan bir |
| 00:30:42 |
Kuşkusuz daha öğrenmemiz |
| 00:30:47 |
İnsanlar sık sık bana |
| 00:30:49 |
...niye ilgilendiğimi sorup durur. |
| 00:30:51 |
İşimize yarayabilecek |
| 00:30:54 |
...örneğin yeni bir ilaç veya |
| 00:30:58 |
...ya da belki doğanın hayal bile |
| 00:31:00 |
...kendini çeşitlendirmesi |
| 00:31:04 |
...canlı bir kanıtı olduğu içindir. |
| 00:31:27 |
Venezuela'nın Kayıp Dünya'sından... |
| 00:31:29 |
...New York'un banliyölerine... |
| 00:31:32 |
...fakat yaşamın |
| 00:31:34 |
...tıpkı oralardaki gibi kırılgan |
| 00:31:48 |
Tıpkı uzaklardaki yağmur ormanlarında |
| 00:31:52 |
...arka bahçemizdeki |
| 00:31:53 |
...dünyayı sağlıklı tutan |
| 00:31:56 |
..kendilerine düşen rolü oynuyor. |
| 00:32:00 |
Böceklerin çiçeklere... |
| 00:32:02 |
...çiçeklerin de böceklere ihtiyacı var. |
| 00:32:05 |
Ve bizler de bu tozlaşmanın |
| 00:32:12 |
Eğitimdeki bu genç kâşifler, |
| 00:32:15 |
...pek çok canlıya rastlayabilirler. |
| 00:32:17 |
Eğer yeteri kadar |
| 00:32:19 |
...bilim adamlarının daha önce |
| 00:32:26 |
Bilmemiz gereken, |
| 00:32:28 |
...ne yaptığı... |
| 00:32:30 |
...ve bize ne anlam ifade ettiğidir. |
| 00:32:37 |
Fakat her geçen gün doğaya |
| 00:32:40 |
...bilmeden de olsa bu yaşam |
| 00:32:45 |
Bu bir ilk olmayacak. |
| 00:33:03 |
Kayıp şehir Tikal... |
| 00:33:05 |
...bundan sadece yüzyıl kadar önce... |
| 00:33:08 |
...Guatemala'nın tropik ormanları |
| 00:33:15 |
Uzmanlar bugün bile bu metropole,... |
| 00:33:18 |
...krallarına, rahiplerine, |
| 00:33:21 |
Bazı günler şafak vaktinde, |
| 00:33:25 |
...hâlen daha görülebildiği |
| 00:33:45 |
Yapılan son |
| 00:33:46 |
...eğer o günlerin Tikal'ini |
| 00:33:49 |
...şehrin gittikçe artan nüfusunun... |
| 00:33:52 |
...çevredeki kilometrelerce |
| 00:33:55 |
...kıtlığın ve savaşların da etkisiyle |
| 00:33:59 |
...ve böyle bir durumda çöküşün |
| 00:34:23 |
Üzerinden bin yıldan fazla |
| 00:34:26 |
...ama yüce Maya uygarlığı |
| 00:34:34 |
Tikal halkı, yaşam |
| 00:34:38 |
...bunun ne anlama geldiğini |
| 00:35:05 |
Modern bir şehrin harikaları |
| 00:35:08 |
...kendi kaderimizi kendimizin |
| 00:35:13 |
Fakat evlerimizdeki her şey,... |
| 00:35:15 |
...bizi hayatta tutan |
| 00:35:25 |
Bundan yüzyıl önce, New York halkı... |
| 00:35:27 |
...yaşam destek sistemlerinin |
| 00:35:29 |
...yani dağları, ormanları ve |
| 00:35:32 |
...koruma altına almaları |
| 00:35:43 |
Otuz yıl önce, Kaliforniya |
| 00:35:46 |
...kendini tekrar onarmaya başladı... |
| 00:35:49 |
...çünkü su samurlarının korunması |
| 00:35:57 |
Doğayı korurken asıl koruduğumuz |
| 00:36:25 |
Roraima'da geçirdiğimiz |
| 00:36:28 |
...birkaç gün sürecek araştırma için |
| 00:36:34 |
Yakında eve dönüyor olacağız... |
| 00:36:37 |
...fakat bir anlamda, |
| 00:36:43 |
Hava tertemiz ve ırmaklar |
| 00:36:48 |
Böyle yerler bize hayat veriyor... |
| 00:36:51 |
...ve aslında doğanın küçük bir |
| 00:36:58 |
Kurbağa, bu gezegenin |
| 00:37:01 |
...bir nevi öncü gibi düşünülebilir. |
| 00:37:03 |
Eğer öyleyse, burada işler yolunda. |
| 00:37:08 |
Peki hep böyle kalacak mı? |
| 00:37:11 |
Bu ve buna benzer yerlerin... |
| 00:37:13 |
...çocuklarım için bozulmadan |
| 00:37:18 |
Belki de yaptığımız bu çalışmalar, |
| 00:37:22 |
...hem de kaybetmek zorunda |
| 00:38:06 |
Çeviri : ~leventch~ |
| 00:38:46 |
Hayatın hâlâ bizi çevreleyen |
| 00:38:50 |
...restorasyon çağını başlatmaktan |
