|
An Inconvenient Truth
|
| 00:00:42 |
Sakin sakin akan şu nehre bakarsınız. |
| 00:00:47 |
Rüzgarda hışırdayan... |
| 00:00:50 |
...yaprağı fark edersiniz. |
| 00:00:53 |
Kuşları duyarsınız. |
| 00:00:55 |
Ağaç kurbağalarını duyarsınız. |
| 00:00:57 |
Uzaktan bir inek sesi gelir. |
| 00:01:00 |
Çimeni hissedersiniz. |
| 00:01:03 |
Nehir kıyısındaki çamur hafiften çöker. |
| 00:01:07 |
Ortalık sessizdir, sakindir... |
| 00:01:10 |
...derken ansızın... |
| 00:01:13 |
...içinizde bir dalgalanma olur... |
| 00:01:16 |
...derin bir nefes alırsınız |
| 00:01:20 |
"Bunu unutmuşum." |
| 00:01:31 |
Bu, uzaydan çekilen |
| 00:01:35 |
...Yerkürenin fotoğrafı. |
| 00:01:37 |
1968'de Noel günü... |
| 00:01:41 |
...Apollo 8'in görevi sırasında çekildi. |
| 00:01:44 |
-bugüne göre daha rahat sınırlar. |
| 00:01:47 |
Ama o incecik atmosfer kabuğunu |
| 00:02:12 |
Bayanlar, baylar, Al Gore. |
| 00:02:17 |
Ben Al Gore. |
| 00:02:18 |
Bir zamanlar |
| 00:02:24 |
Ben bunda komik bir şey göremiyorum. |
| 00:02:52 |
Uzun zamandır |
| 00:02:54 |
...bunu anlatmayı |
| 00:03:20 |
Uzun zamandır politikanın içindeyim. |
| 00:03:31 |
Şaka yapıyor olmalısın. |
| 00:03:34 |
Ülkedeki bütün Greyhound otobüsleri |
| 00:03:37 |
...bir an önce (bip) |
| 00:03:40 |
Küçük düşünüyorlar, dostum... |
| 00:03:42 |
...bu ise çok, çok, çok önemli bir olay! |
| 00:03:45 |
Şu anda neye ihtiyacınız var? |
| 00:03:48 |
Her iki partide de... |
| 00:03:49 |
New Orleans Belediye Başkanı |
| 00:03:51 |
...bu konuya uzak duran bir sürü... |
| 00:03:54 |
...iyi yürekli politikacı var... |
| 00:03:57 |
...çünkü, bu durumu anlar |
| 00:04:00 |
...önemli değişiklikler yapmak |
| 00:04:04 |
...ahlaki zorunluluk olur. |
| 00:04:05 |
Bu ülkenin tarihindeki |
| 00:04:23 |
-inilecek noktalar aradılar. |
| 00:04:28 |
...telsiz bağlantıları kesildi. |
| 00:04:31 |
Kaçınılmaz olarak gerilim yaşadılar. |
| 00:04:33 |
Ardından, telsiz bağlantısı |
| 00:04:37 |
...başlarını kaldırıp... |
| 00:04:38 |
...bu fotoğrafı çektiler |
| 00:04:42 |
Bu fotoğraf... |
| 00:04:45 |
...insanoğlunun bilincine işledi. |
| 00:04:48 |
Dramatik değişimlere neden oldu. |
| 00:04:50 |
Bu fotoğraf çekildikten 18 ay sonra... |
| 00:04:52 |
...çağdaş çevre hareketi başladı. |
| 00:04:55 |
Sonraki fotoğraf, |
| 00:04:59 |
...Apollo 17 tarafından çekildi. |
| 00:05:00 |
Bu, 11 Aralık 1972'de çekildi... |
| 00:05:04 |
...ve tarihte |
| 00:05:09 |
Bu, güneşin |
| 00:05:13 |
...Yerkürenin tamamen aydınlandığı |
| 00:05:17 |
...Yerkürenin uzaydan çekilen |
| 00:05:23 |
Göstereceğim bir sonraki görüntü, |
| 00:05:27 |
Güneş sistemini keşfe çıkan |
| 00:05:31 |
...bir uzay aracı tarafından çekildi. |
| 00:05:34 |
Yerkürenin yerçekiminden ayrılırken |
| 00:05:39 |
...Yerkürenin bir günlük kendi ekseninde |
| 00:05:43 |
Burada 24 saniyeye |
| 00:05:48 |
Çok güzel, değil mi? |
| 00:05:50 |
Bu ise bir bakıma sihirli bir görüntüdür. |
| 00:05:53 |
Arkadaşım Tom Van Sant |
| 00:05:56 |
3 yıl boyunca |
| 00:06:00 |
...bunları dijital olarak birbirine ekledi. |
| 00:06:04 |
Yerküre yüzeyinin bulutsuz olarak |
| 00:06:08 |
...görünümlerini seçti. |
| 00:06:11 |
Kara parçası |
| 00:06:15 |
Tümü yayıldığında |
| 00:06:19 |
Size iki öğretmenimle ilgili |
| 00:06:25 |
Birini pek sevmezdim, |
| 00:06:30 |
İlkokuldaki coğrafya öğretmenim |
| 00:06:33 |
...bir dünya haritası asarak ders verirdi. |
| 00:06:37 |
Altıncı sınıfta bir sınıf arkadaşım |
| 00:06:40 |
...Güney Amerika'nın |
| 00:06:46 |
...sonra Afrika'nın |
| 00:06:50 |
..."Bunlar eskiden birleşik miydi?" |
| 00:06:53 |
Öğretmen... |
| 00:06:55 |
"Tabii ki, hayır. |
| 00:06:58 |
O öğrenci ileride bir uyuşturucu |
| 00:07:02 |
O öğretmen ise Başkanın... |
| 00:07:05 |
...şimdiki Bilim Danışmanı oldu. |
| 00:07:16 |
Biliyor musunuz, |
| 00:07:21 |
...bilimsel kurumun |
| 00:07:25 |
Kıtalar o kadar büyük ki, |
| 00:07:31 |
Oysa, bildiğimiz üzere, |
| 00:07:34 |
Birbirlerinden uzaklaştılar. |
| 00:07:36 |
Bir zamanlar gerçekten de birleşiktiler. |
| 00:07:40 |
Ama bu varsayım bir sorundu. |
| 00:07:42 |
Çünkü, şu yaygın bilgeliği yansıtıyordu: |
| 00:07:45 |
"Başımızı derde sokan |
| 00:07:48 |
Aslında yanlış bildiğimiz şeylerin, |
| 00:07:51 |
Mark Twain |
| 00:07:53 |
İnanmayabilirsiniz ama... |
| 00:07:56 |
...bu gerçekten çok önemli bir sözdür... |
| 00:07:59 |
...çünkü, pek çok insan |
| 00:08:03 |
... benzer bir varsayıma sahiptir. |
| 00:08:05 |
O varsayım ise şudur: |
| 00:08:08 |
...Yerküre çevresinde |
| 00:08:12 |
...mümkün değil. |
| 00:08:14 |
Bu, bir zamanlar doğru olmuş olabilir, |
| 00:08:17 |
Artık doğru olmamasının nedeni ise... |
| 00:08:20 |
...Yerkürenin ekolojik sisteminin |
| 00:08:25 |
...atmosferdir. |
| 00:08:27 |
Savunmasız, çünkü çok ince. |
| 00:08:31 |
Dostlarım, Carl Sagan şöyle derdi: |
| 00:08:33 |
"Üzeri vernikli |
| 00:08:37 |
...küreye göre |
| 00:08:40 |
...Yerküreye göre... |
| 00:08:41 |
...Yerkürenin atmosferinin... |
| 00:08:44 |
...kalınlığı kadardır." |
| 00:08:47 |
Bileşimini... |
| 00:08:49 |
...değiştirebileceğimiz kadar ince. |
| 00:08:53 |
Bu durum ise |
| 00:08:56 |
Konuyu iyi bildiğiniz için |
| 00:08:59 |
Güneş ışınımları Yerküreyi ısıtan... |
| 00:09:03 |
...ışık dalgaları biçiminde girer. |
| 00:09:05 |
Ardından soğurulan ve |
| 00:09:10 |
...uzaya... |
| 00:09:12 |
...kızılötesi ışınım şeklinde |
| 00:09:15 |
Geri yansıtılan |
| 00:09:19 |
...bu atmosfer katmanı tarafından |
| 00:09:23 |
Bu ise iyi bir şeydir, |
| 00:09:27 |
...belirli bir derecede... |
| 00:09:29 |
...göreceli sabit |
| 00:09:32 |
Sorun şu ki, |
| 00:09:37 |
...küresel ısınma kirliliğinden dolayı |
| 00:09:42 |
Bu da atmosferin |
| 00:09:46 |
Geri yansıtılan kızılötesi ışınımlar |
| 00:09:50 |
Böylece, tüm dünyada atmosfer daha |
| 00:09:54 |
İşte, geleneksel açıklama böyle. |
| 00:09:56 |
Bence şu daha iyi bir açıklama: |
| 00:10:02 |
Küresel Isınma. |
| 00:10:15 |
Dondurmanın neden eriyip gittiğini |
| 00:10:19 |
Bunun sorumlusu |
| 00:10:22 |
...küresel ısınma. |
| 00:10:24 |
-Küresel yalpalama mı? |
| 00:10:28 |
Bu Bay Güneş Işını. |
| 00:10:30 |
Ta uzaydan Yerküreyi ziyarete gelir. |
| 00:10:34 |
Selam, Yerküre, gününü aydınlatmak |
| 00:10:40 |
Artık gitmem gerek. |
| 00:10:42 |
O kadar kolay değil, Güneş Işını. |
| 00:10:45 |
Bizler sera gazlarıyız. |
| 00:10:53 |
Canım acıyor. |
| 00:10:55 |
Çok geçmeden Yeryüzü |
| 00:10:58 |
...çürüyen cesetleri atmosferimizi ısıtır. |
| 00:11:03 |
Sera gazlarından nasıl kurtuluruz? |
| 00:11:07 |
Şans eseri, |
| 00:11:10 |
...küresel ısınmaya karşı ucuz bir |
| 00:11:14 |
2063 yılından bu yana... |
| 00:11:16 |
...ara sıra okyanusa |
| 00:11:22 |
Tıpkı babamın her sabah içkisine |
| 00:11:26 |
...ama sonra hepten öfkeleniyor. |
| 00:11:28 |
Tabii, bu sırada sera gazları |
| 00:11:31 |
...her seferinde biraz |
| 00:11:35 |
Böylece, sorun kökünden çözülmüş olur. |
| 00:11:38 |
-Ama... |
| 00:11:40 |
SON |
| 00:11:48 |
Bu konuya ilgi duymama neden olan... |
| 00:11:51 |
...görüntü budur. |
| 00:11:54 |
Üniversite öğrencisiyken görmüştüm. |
| 00:11:56 |
Yerkürenin atmosferindeki... |
| 00:11:59 |
...karbondioksit miktarını ölçmeyi |
| 00:12:03 |
...Roger Revelle öğretmenimdi. |
| 00:12:08 |
Gidişatı daha ilk günden... |
| 00:12:11 |
...daha ilk birkaç yıllık veriyi... |
| 00:12:14 |
...elde ettiğinde anladı. |
| 00:12:17 |
Bunun ne anlama geldiğini... |
| 00:12:21 |
...gelecekte ne olacağını sezinledi. |
| 00:12:26 |
1957'de deneyi tasarladılar. |
| 00:12:30 |
Oldukça inançlı |
| 00:12:32 |
...hatasız ölçümler yapan... |
| 00:12:35 |
...Charles David Keeling'le çalıştı. |
| 00:12:39 |
Her gün iklim balonlarını |
| 00:12:42 |
En ıssız bölge olduğu için bu işlemi... |
| 00:12:45 |
...Pasifik'in ortasında |
| 00:12:50 |
Sert tutumlu bir bilim adamıydı. |
| 00:12:52 |
İlgili verileri sürekli paylaştı. |
| 00:12:58 |
Benim için harika bir dönemdi... |
| 00:13:00 |
...çünkü pek çok genç gibi... |
| 00:13:02 |
...entelektüel bir tartışmanın içinde |
| 00:13:06 |
Hayal bile edemeyeceğim... |
| 00:13:10 |
...çılgınca fikirlerle karşılaştım. |
| 00:13:13 |
Birkaç yıl sonra... |
| 00:13:16 |
...ölçümlerinin sonuçlarını |
| 00:13:21 |
Benim için ürkütücüydü. |
| 00:13:24 |
Kendisi de ürkmüştü... |
| 00:13:27 |
...ve bunun ne anlama geldiğini... |
| 00:13:29 |
...sınıfa açıkça anlattı. |
| 00:13:32 |
Ben de anlattıklarını sünger gibi emdim. |
| 00:13:36 |
O, uygarlığımızdaki |
| 00:13:38 |
...gezegenin tamamının atmosferinde... |
| 00:13:42 |
...görünen bu örüntü arasındaki... |
| 00:13:45 |
...bağlantıyı buldu. |
| 00:13:48 |
Ardından da |
| 00:13:51 |
...bu durumun gelecekte |
| 00:13:54 |
Gün gibi ortadaydı. |
| 00:13:59 |
Sonraki yedinci, sekizinci, |
| 00:14:02 |
...gelişmekte olan örüntü görünüyordu. |
| 00:14:05 |
"Değerler niye yıl içinde... |
| 00:14:06 |
...bir yükselip bir düşüyor?" |
| 00:14:11 |
"Yeryüzünün kara parçasına bakarsan, |
| 00:14:14 |
...ekvatorun güneyinde yer alır." dedi. |
| 00:14:17 |
Büyük bir bölümü |
| 00:14:20 |
...ve bitki örtüsünün de |
| 00:14:24 |
Bu yüzden, kuzey yarımküre |
| 00:14:28 |
...güneşe doğru yattığında... |
| 00:14:31 |
...yapraklar çıkıp |
| 00:14:34 |
...ve atmosferdeki miktar azalıyor. |
| 00:14:37 |
Ama kuzey yarımküre |
| 00:14:40 |
...tam tersi tarafa yattığında... |
| 00:14:43 |
...yapraklar düşer |
| 00:14:46 |
...ve atmosferdeki miktar yeniden artar. |
| 00:14:50 |
Sanki Yeryüzü yılda bir kez... |
| 00:14:53 |
...nefes alıp nefes verir gibidir. |
| 00:14:58 |
Karbondioksit miktarını |
| 00:15:03 |
Sınıfımıza... |
| 00:15:05 |
...60'lı yılların ortalarında |
| 00:15:09 |
...miktarın giderek arttığı belliydi. |
| 00:15:11 |
Ona o kadar saygı duyup öyle çok şey |
| 00:15:16 |
1970'lerin ortasında |
| 00:15:19 |
...küresel ısınma hakkında |
| 00:15:22 |
Profesörümden olayın |
| 00:15:26 |
Bu, büyük etki yaratarak... |
| 00:15:28 |
...soruna çözüm aramamızı |
| 00:15:32 |
Bu açıklamaları devam ettirdim |
| 00:15:35 |
...bilim kurullarıyla... |
| 00:15:38 |
...konuyu derinlemesine tartıştım. |
| 00:15:41 |
Bu konuda bir kitap yazıp |
| 00:15:45 |
...kısmen konuya dikkat çekmek için. |
| 00:15:48 |
1992'de ise Beyaz Saray'a girdim. |
| 00:15:52 |
...karbon vergisi |
| 00:15:54 |
ABD'de tartışma yaratan |
| 00:15:58 |
...1997'de Kyoto'ya gittik. |
| 00:16:02 |
2000'de... |
| 00:16:04 |
...muhalifim CO2 konusunda |
| 00:16:08 |
...ama taahhüdünü yerine getirmedi. |
| 00:16:10 |
Ama asıl önemli olan... |
| 00:16:13 |
...bu süre boyunca... |
| 00:16:16 |
...benim onca yıldır |
| 00:16:19 |
Karbondioksit miktarı gittikçe artıyor. |
| 00:16:22 |
Ve artık gerçek dünyadaki etkisini |
| 00:16:26 |
Bu, en az 30 yıl önceki |
| 00:16:30 |
Bu da daha yeni bir fotoğrafı. |
| 00:16:31 |
Bir arkadaşım |
| 00:16:34 |
...birkaç ay önce çektiği fotoğrafla. |
| 00:16:37 |
Başka bir arkadaşım, |
| 00:16:40 |
Bu fotoğrafta Lonnie, |
| 00:16:46 |
On yıla kadar "Kilimanjaro'nun Karları" |
| 00:16:51 |
Bu da Glacier Ulusal Parkı'nda |
| 00:16:54 |
1998'de kızlarımdan biriyle |
| 00:16:58 |
15 yıl sonra burasının adı "Önceden |
| 00:17:02 |
Bu da, Columbia Buzulu'na |
| 00:17:06 |
Her yıl biraz daha küçülüyor. |
| 00:17:10 |
Çok yazık, çünkü |
| 00:17:13 |
Onları görmeye gidenler ise... |
| 00:17:16 |
...son zamanlarda şunu görüyorlar: |
| 00:17:31 |
Himalayalar'da ciddi bir sorun var... |
| 00:17:33 |
...çünkü dünyadaki insanların %40'ı |
| 00:17:37 |
...yarısından fazlasını |
| 00:17:40 |
...nehirlerden ve su kaynaklarından... |
| 00:17:44 |
...elde ediyor. |
| 00:17:46 |
Ve bu asrın ikinci yarısında, |
| 00:17:50 |
...buzulların erimesinden dolayı... |
| 00:17:53 |
...ciddi bir su sıkıntısı yaşayacak. |
| 00:17:56 |
İtalya. İtalya Alpleri. |
| 00:17:59 |
Aynı yerin yeni bir fotoğrafı. |
| 00:18:01 |
İsviçre'den eski bir kartpostal. |
| 00:18:04 |
Tüm Alplerde |
| 00:18:07 |
Güney Amerika da aynı. |
| 00:18:09 |
Burası 15 yıl önceki Peru. |
| 00:18:12 |
Ve bugün aynı buzulun durumu. |
| 00:18:15 |
20 yıl önce Arjantin. |
| 00:18:20 |
Güney Amerika'nın ucundaki |
| 00:18:25 |
Bu uçsuz bucaksız buz alan artık yok. |
| 00:18:30 |
Buradan çıkartılacak mesaj şudur: |
| 00:18:32 |
Bu dünya çapında olan bir şey. |
| 00:18:35 |
Buzun ise bize anlatacakları var. |
| 00:18:37 |
Arkadaşım Lonnie Thompson |
| 00:18:41 |
Derinlere kadar iniyor... |
| 00:18:42 |
...ve oradan buz örnekleri çıkarıyor |
| 00:18:46 |
...onu inceliyorlar. |
| 00:18:48 |
Kar yere düşerken atmosferden |
| 00:18:52 |
O karın yağdığı yıl... |
| 00:18:54 |
...atmosferde ne kadar CO2 olduğunu |
| 00:18:59 |
Bence daha da ilginç olanı... |
| 00:19:01 |
...oksijenin farklı izotoplarını ölçüp... |
| 00:19:05 |
...hatasız bir termometre sayesinde... |
| 00:19:09 |
...o baloncuğu hapseden karın |
| 00:19:11 |
...havanın kaç derece |
| 00:19:16 |
Antarktika'da bu tip |
| 00:19:20 |
Adamın biri bakıp dedi ki: |
| 00:19:22 |
"Burası, ABD Kongresi Temiz Hava |
| 00:19:26 |
Buna inanamıyordum... |
| 00:19:27 |
...ama fark çıplak gözle bile görünüyor. |
| 00:19:29 |
Yasanın çıkarılmasından |
| 00:19:32 |
...etkisi açıkça görülüyor. |
| 00:19:35 |
Yılları geriye dönük sayabiliyorlar... |
| 00:19:38 |
...tıpkı bir ormancının |
| 00:19:41 |
Yıllık katmanlar |
| 00:19:45 |
Böylece, dağlardaki buzullardan |
| 00:19:49 |
O yılki dereceyi belirten |
| 00:19:53 |
Mavi soğuğu, |
| 00:19:57 |
Bunu göstermemin birkaç nedeni var. |
| 00:20:01 |
Birincisi, sözde şüpheciler |
| 00:20:05 |
"Bu olanlar dönemsel bir fenomendir. |
| 00:20:09 |
Ortaçağ döneminde de |
| 00:20:12 |
Doğru, vardı. İşte şurada. |
| 00:20:17 |
Aynı şey iki kez daha yaşandı... |
| 00:20:19 |
...ama şimdikiyle karşılaştırıldığında... |
| 00:20:22 |
...şimdiki bambaşka bir şey. |
| 00:20:24 |
Bin yıllık sıcaklığa bakar... |
| 00:20:28 |
...ve bunu bin yıllık CO2 ile |
| 00:20:31 |
...aradaki bağı açıkça görebilirsiniz. |
| 00:20:36 |
Dağ buzullarındaki bin yıllık CO2... |
| 00:20:39 |
...bir kanıt. |
| 00:20:41 |
Ama Antarktika'da |
| 00:20:48 |
Sırası gelmişken, |
| 00:20:51 |
...küçük bir grup bilim adamının |
| 00:20:56 |
Bu, içinde bulunduğumuz çağ... |
| 00:21:00 |
...ve bu da son buz devri. |
| 00:21:02 |
Sonra CO2 düzeyi artar. |
| 00:21:06 |
Bu, iki buz devri arasındaki |
| 00:21:10 |
Bu da geçmişteki |
| 00:21:13 |
Dördüncü, beşinci, altıncı... |
| 00:21:16 |
...ve yedinci buz devri. |
| 00:21:19 |
En önemlisi: |
| 00:21:21 |
Bu 650 bin yıl boyunca... |
| 00:21:26 |
...CO2 düzeyi hiçbir zaman |
| 00:21:29 |
...üzerine çıkmamıştı. |
| 00:21:33 |
Dediğim gibi, |
| 00:21:35 |
Bu da Yerküremizdeki |
| 00:21:40 |
Burada açıkça beliren şeylerden biri... |
| 00:21:44 |
En iyisi şöyle anlatayım: |
| 00:21:48 |
...yorum yapan arkadaşım |
| 00:21:50 |
..."Onlar eskiden birleşik miydi?" |
| 00:21:54 |
"Bu duyduğum en saçma şey." |
| 00:21:57 |
Ama elbette ki, birleşiklerdi. |
| 00:21:59 |
Aradaki bağlantı son derece karmaşık. |
| 00:22:03 |
Ama diğerlerinden çok daha güçlü... |
| 00:22:06 |
...bir bağlantı var: |
| 00:22:08 |
Karbondioksit arttığında, |
| 00:22:13 |
...çünkü güneşten gelen ısıyı |
| 00:22:17 |
ABD'nin kuzeyinde Cleveland, |
| 00:22:21 |
...modern kentlerin |
| 00:22:25 |
...güzel, sıcak bir gün yaşamak ile |
| 00:22:30 |
...bir mil kalınlığında buz olması |
| 00:22:34 |
Şimdiki gerçeğe bakarken |
| 00:22:38 |
Şimdiye kadar... |
| 00:22:40 |
...hiç 300 ppm'yi |
| 00:22:44 |
...ve şu andaki CO2 düzeyi. |
| 00:22:51 |
Geçmişten bu yana |
| 00:22:54 |
...yüksek düzeyde. |
| 00:22:57 |
Biraz sabrederseniz, bu noktanın |
| 00:23:00 |
Bu ekip... |
| 00:23:03 |
...bana bu aygıtı kullanmayı |
| 00:23:06 |
Kendimi öldürmemeyi başarabilirsem... |
| 00:23:16 |
Şu anda bu noktada. |
| 00:23:20 |
Bakın, doğal döngünün |
| 00:23:24 |
Bunu biz yaptık. |
| 00:23:27 |
Ama bayanlar ve baylar, |
| 00:23:30 |
...aslında 50 yıldan |
| 00:23:32 |
...bu, daha da artacaktır. |
| 00:23:35 |
Burada bulunan çocuklardan bazıları |
| 00:23:39 |
...50 yıldan daha kısa bir sürede |
| 00:23:49 |
"Listeleri alt üst etmek" |
| 00:23:54 |
50 yıldan daha az bir zamanda, |
| 00:23:59 |
Bu gerçeği ortaya koymada kullanılan... |
| 00:24:02 |
...hiçbir gerçek, |
| 00:24:06 |
Sözde kuşkucular |
| 00:24:10 |
"Ne olmuş yani? |
| 00:24:20 |
Olaya... |
| 00:24:22 |
...yine sıcaklık açısından bakılırsa... |
| 00:24:26 |
...bu kadar soğuk, başımızın üzerinde |
| 00:24:32 |
...bu kadar sıcaklık sizce neye yol açar? |
| 00:24:38 |
Sonuçta bu, gerçekte |
| 00:24:43 |
...daha çok ahlaki bir meseledir. |
| 00:24:46 |
Bunun olmasına izin verirsek... |
| 00:24:49 |
...bu hiç de etik olmaz. |
| 00:24:54 |
Demokratik sistemimize... |
| 00:24:57 |
...idari özerkliğimize |
| 00:25:00 |
...hikayenin tek başına... |
| 00:25:04 |
...Kongrenin de |
| 00:25:09 |
...gerçek bir dönüşümü |
| 00:25:12 |
Bu olanlar karşısında |
| 00:25:15 |
Ama korkmadılar. |
| 00:25:21 |
Verilen mücadeleler... |
| 00:25:23 |
...gerçekte zafer olmayan zaferler, |
| 00:25:29 |
...hepsi de atılmış |
| 00:25:33 |
...vurgulamaya yardımcı olur. |
| 00:25:36 |
Ya da tersine, çok büyük tersliklerin... |
| 00:25:41 |
...sözde önemini abartır. |
| 00:25:47 |
3 Nisan 1989'da... |
| 00:25:51 |
...oğlum ellerimin arasından sıyrılıp... |
| 00:25:54 |
...arkadaşını sokakta |
| 00:25:59 |
Altı yaşındaydı. |
| 00:26:04 |
Onun yerine |
| 00:26:10 |
Büyük ihtimalle, onu kaybedecektik. |
| 00:26:18 |
Ama sonunda kendi kendine nefes aldı. |
| 00:26:24 |
Bir ay boyunca hastanede kaldık. |
| 00:26:29 |
Takvime bakıp... |
| 00:26:33 |
...geçen zamanın |
| 00:26:36 |
Oğlum dışında hiçbir şeyin önemi yoktu. |
| 00:26:39 |
Her şey saçma ve anlamsızdı. |
| 00:26:43 |
O çok cesur davrandı. |
| 00:26:46 |
Cesur bir erkek gibi davrandı. |
| 00:26:51 |
O kaza beni altüst edip... |
| 00:26:54 |
...beni iyiden iyiye silkeledi. |
| 00:26:59 |
Dünyada varoluş amacımı değiştirdi. |
| 00:27:05 |
Yerküredeki zamanımı |
| 00:27:13 |
Gayret ederek... |
| 00:27:16 |
...tüm bunları en ince ayrıntısına kadar |
| 00:27:20 |
Antarktika'ya... |
| 00:27:22 |
Güney ve Kuzey Kutuplarına, |
| 00:27:25 |
Bilim adamlarının, konunun pek de |
| 00:27:30 |
...iyice anlamama... |
| 00:27:32 |
...yardım edebileceği her yere gittim. |
| 00:27:39 |
Benim için değerli olan bir şeyi |
| 00:27:44 |
...belki de daha önce sahip olmadığım... |
| 00:27:49 |
...bir yetenek kazanmış oldum. |
| 00:27:53 |
Bunu hissettim... |
| 00:27:55 |
...Yerküreyi gerçekten |
| 00:28:01 |
Bize çok doğal gelen bir şey, |
| 00:28:09 |
Bunlar, İç Savaş'tan beri yapılan... |
| 00:28:11 |
...atmosferik ısı ölçümleri. |
| 00:28:14 |
Herhangi bir yıla baktığınızda, |
| 00:28:17 |
...ama genel eğilim son derece açık. |
| 00:28:20 |
Son yıllarda ise bu eğilim... |
| 00:28:22 |
...kesintisiz ve şiddeti arttırmıştır. |
| 00:28:26 |
Hatta, bu atmosferik kayıttaki en sıcak... |
| 00:28:31 |
...on yıla baktığınızda... |
| 00:28:33 |
...hepsinin de son 14 yılda |
| 00:28:36 |
En sıcak geçen yıl ise 2005'ti. |
| 00:28:40 |
Bilim adamlarının |
| 00:28:44 |
...sıcaklık dalgalarının |
| 00:28:46 |
...kısmen gördük sayılır. |
| 00:28:48 |
Birkaç yıl önce, 35 bin kişinin |
| 00:28:51 |
...müthiş sıcaklık dalgalarını |
| 00:28:55 |
Hindistan basında |
| 00:28:58 |
...o yıl sıcaklık... |
| 00:29:01 |
...50 dereceye kadar çıktı. |
| 00:29:04 |
Geçtiğimiz yaz, Amerika'nın batısında... |
| 00:29:06 |
...pek çok şehir tüm zamanların |
| 00:29:10 |
...günlerce 38 derece |
| 00:29:16 |
Batıda 200 şehir ve kasaba |
| 00:29:21 |
Doğuda da aynı şeyi yaşayan |
| 00:29:25 |
Yeri gelmişken, |
| 00:29:29 |
Dünyanın her yerinde |
| 00:29:32 |
...okyanuslarda bile. |
| 00:29:35 |
Bu, okyanus sıcaklıklarındaki |
| 00:29:39 |
Diyorlar ki: "Bu doğal bir şey. |
| 00:29:41 |
Bazen düşüyor bazen artırıyor." |
| 00:29:43 |
Bu son 60 yılda beklenen aralıktı. |
| 00:29:48 |
Ama küresel ısınma üzerine çalışan |
| 00:29:51 |
...çok önceden tahmin eden |
| 00:29:57 |
Şimdi size, yeni açıklanan... |
| 00:30:00 |
...gerçek okyanus sıcaklıklarını |
| 00:30:04 |
Okyanuslar ısındıkça, |
| 00:30:09 |
Son birkaç yılda... |
| 00:30:11 |
...çok büyük kasırgalar gördük. |
| 00:30:13 |
Bunlardan birkaçı Jeanne, |
| 00:30:18 |
Büyük kasırgalar dizisinin |
| 00:30:22 |
...ABD'de tüm zamanların |
| 00:30:26 |
Japonya yine basınımızda |
| 00:30:30 |
...onlar da tüm zamanların |
| 00:30:33 |
Önceki rekor yılda yediydi. |
| 00:30:34 |
İşte, 2004 yılında yaşadıkları 10 tayfun. |
| 00:30:39 |
Fen dersi kitaplarının |
| 00:30:41 |
Güney Atlantik'te |
| 00:30:45 |
Ama aynı yıl, |
| 00:30:48 |
2005 yazı rekorlar kitabına geçmeli. |
| 00:30:51 |
İlki Yucatán'ı vuran Emily idi. |
| 00:30:55 |
Onu özellikle petrol endüstrisine |
| 00:30:58 |
...Dennis Kasırgası izledi. |
| 00:31:00 |
Bu, Dennis Kasırgasının vurduğu, |
| 00:31:05 |
Bu platform sürüklenerek |
| 00:31:08 |
Ve ardından Katrina geldi. |
| 00:31:12 |
Florida'yı vurduğunda 1 . kategori |
| 00:31:17 |
Ama pek çok insan öldü |
| 00:31:20 |
Peki sonra ne oldu? |
| 00:31:23 |
New Orleans'ı vurmadan önce... |
| 00:31:25 |
...sıcak sularda dolaştı. |
| 00:31:28 |
Deniz sıcaklığı arttıkça... |
| 00:31:31 |
...rüzgar hızı artar... |
| 00:31:34 |
...aynı zamanda nem miktarı artar. |
| 00:31:37 |
Katrina Kasırgasının |
| 00:31:40 |
...sonra da o sıcak sulardan |
| 00:31:44 |
...o enerjiyi ardına katıp gittikçe |
| 00:31:48 |
Kasırganın gözüne bakın. |
| 00:31:50 |
Sonuç o kadar tüyler ürperticiydi ki... |
| 00:31:55 |
...kelimeler kifayetsiz kalıyor. |
| 00:32:23 |
Yüreğimi parçalayan telefonlar alıyoruz. |
| 00:32:26 |
İnsanlar şöyle diyor: "Tavan arasındayım. |
| 00:32:30 |
Su boynuma kadar ulaştı. |
| 00:32:35 |
Ve bunlar, bizler şu anda konuşurken |
| 00:32:37 |
17. Sokaktaki kanal meselesinin |
| 00:32:42 |
Lütfen, burayı onarın, dedik. |
| 00:32:44 |
Onarmanın bir yolunu bulun, dedik. |
| 00:32:47 |
Herkese, belediye başkanına. |
| 00:32:54 |
Amerika için yeni bir şey. |
| 00:33:00 |
Tanrı aşkına, nasıl olur da |
| 00:33:07 |
Kasırgaların şiddetleneceğine dair |
| 00:33:11 |
Bu kasırga vurmadan günler önce... |
| 00:33:14 |
...önüne çıkanı yıkacağına... |
| 00:33:17 |
...sonuçta yol açtığı hasara neden |
| 00:33:22 |
Toplum olarak karar vermemiz |
| 00:33:26 |
...dünyanın önde gelen |
| 00:33:30 |
...nasıl tepki vermemiz gerektiği. |
| 00:33:34 |
1930'larda farklı bir kasırga yaşandı. |
| 00:33:38 |
Avrupa kıtasında korkunç, |
| 00:33:42 |
Winston Churchill İngiliz halkını, |
| 00:33:48 |
...hiçbir şeye benzemeyeceği |
| 00:33:52 |
...gerektiği konusunda uyardı. |
| 00:33:55 |
Çoğu insan buna inanmak istemedi. |
| 00:33:58 |
Yaşanan kararsızlık karşısında... |
| 00:34:01 |
...Churchill'in sabrı tükendi ve... |
| 00:34:03 |
"Erteleme, yetersiz önlem alma, |
| 00:34:07 |
...kısa dönemli hareketler çağı |
| 00:34:11 |
"Bunlar yerine... |
| 00:34:13 |
...sonuç elde edeceğimiz |
| 00:34:19 |
Geçmiş nesiller ve yüzyıllarda |
| 00:34:24 |
...üstesinden gelebileceğimiz |
| 00:34:28 |
Artık o lükse sahip değiliz. |
| 00:34:31 |
Her ne kadar |
| 00:34:34 |
...durum bu. |
| 00:34:36 |
Al Gore, |
| 00:34:39 |
...ama Florida eyaletinde |
| 00:34:43 |
Al Gore'un |
| 00:34:45 |
Florida seçimlerde çekimser kaldı. |
| 00:34:49 |
ABD George Bush'u başkan seçti. |
| 00:34:52 |
Florida Bush dedi. Bush başkan. |
| 00:34:55 |
Sabaha karşı saat 2.18 itibariyle, |
| 00:34:59 |
Pekala, Florida'da |
| 00:35:27 |
Mahkemenin kararına karşı çıksam da... |
| 00:35:31 |
...kabul ediyorum. |
| 00:35:33 |
Kesin sonucu kabul ediyorum. |
| 00:35:44 |
Ben, George Walker Bush... |
| 00:35:46 |
Ben, George Walker Bush... |
| 00:35:48 |
...Başkanlık görevimi |
| 00:36:03 |
Büyük bir düş kırıklığı oldu... |
| 00:36:08 |
...ama bu durumda ne yaparsınız? |
| 00:36:13 |
Olabildiğince çabuk |
| 00:36:26 |
Bu durum... |
| 00:36:30 |
...onca yıl peşine düştüğüm... |
| 00:36:34 |
...göreve odaklanmamı sağladı... |
| 00:36:39 |
...ve yeniden sunum yapmaya başladım. |
| 00:36:50 |
Küresel ısınmanın |
| 00:36:53 |
...yağış miktarını arttırmasıdır... |
| 00:36:55 |
...ama daha çok bir kerede |
| 00:36:59 |
Çünkü, okyanusların buharlaşmasıyla |
| 00:37:03 |
Fırtına sağanağı tetiklediğinde, |
| 00:37:06 |
Sigorta endüstrisi |
| 00:37:10 |
Tazmin ettikleri zarar miktarı artıyor. |
| 00:37:12 |
Burada şiddetli hava olaylarında |
| 00:37:15 |
2005 yılının verileri |
| 00:37:18 |
Yer aldığında, listeleri alt üst edecek. |
| 00:37:22 |
Avrupa da bizimkine benzer |
| 00:37:26 |
...doğanın çıldırdığını söylüyorlar. |
| 00:37:30 |
Çeşit çeşit sıra dışı afetler yaşanıyor... |
| 00:37:33 |
...Kutsal Kitabın Vahiy kısmında |
| 00:37:37 |
Asya'da sel felaketi: |
| 00:37:38 |
Mumbai, Hindistan, |
| 00:37:41 |
24 saatte 94 cm yağmur düştü. |
| 00:37:45 |
Şimdiye kadar Hindistan'da... |
| 00:37:48 |
...bir şehre düşen |
| 00:37:52 |
Çin'de de sık sık sel felaketi yaşandı. |
| 00:37:55 |
Küresel ısınma çelişkili bir biçimde |
| 00:37:59 |
...kuraklığa da neden olmaktadır. |
| 00:38:02 |
Buralarda sel yaşanırken, |
| 00:38:05 |
...yanındaki ilde |
| 00:38:10 |
Bunun nedenlerinden biri... |
| 00:38:13 |
...küresel ısınmanın, dünyaya düşen |
| 00:38:18 |
...yağışın yer değiştirmesini |
| 00:38:22 |
Afrika'nın bu bölgesine dikkat edin... |
| 00:38:26 |
...Sahra Çölünün hemen kenarına. |
| 00:38:29 |
Orada inanılmaz |
| 00:38:32 |
...ve bunun pek çok nedeni vardır. |
| 00:38:35 |
Darfur ve Nijer de |
| 00:38:40 |
Buna yol açan etkenlerden biri... |
| 00:38:44 |
...yağış olmaması |
| 00:38:47 |
Burası Çad Gölü, bir zamanlar |
| 00:38:53 |
Son birkaç on yılda |
| 00:38:58 |
...diğer sorunlarını |
| 00:39:02 |
Bunun bir çelişki olmasının... |
| 00:39:04 |
...ikinci nedeni: |
| 00:39:07 |
Küresel ısınma, bulutları beslemek için |
| 00:39:11 |
...buharlaşmasına yol açarken... |
| 00:39:13 |
...topraktaki nemi de emiyor. |
| 00:39:17 |
Sıcak havalarda topraktaki nem... |
| 00:39:20 |
...daha çok buharlaşır. |
| 00:39:23 |
Bunun ise ABD'deki bizlere de |
| 00:39:28 |
Burası Carthage çıkışı. |
| 00:39:32 |
14 yaşındayken |
| 00:39:37 |
...tam da bu noktada. |
| 00:39:39 |
Araba bu sırtı aşıp tepe taklak olmuştu. |
| 00:39:43 |
Şuradaki Kara Angus boğasını |
| 00:39:47 |
Biz de Kara Angus yetiştirirdik. |
| 00:39:53 |
Babam "ayın üreticisi" seçilmişti. |
| 00:39:57 |
Çiftlikte büyümüştü. |
| 00:40:01 |
Senatodaki yılları boyunca bile... |
| 00:40:04 |
...buraya gelip |
| 00:40:08 |
Babanızdan bunu |
| 00:40:15 |
...çok özel ve anlamlıdır. |
| 00:40:19 |
Beni sıra dışı bir biçimde yetiştirdiler... |
| 00:40:25 |
...öyle ki, yılın sekiz ayını |
| 00:40:28 |
...küçük bir apartman-otelde... |
| 00:40:33 |
...geri kalan dört ayı ise bu güzel, |
| 00:40:39 |
Burada bir köpeğim vardı. |
| 00:40:42 |
Bir de midillim. |
| 00:40:44 |
Burada tüfeğimle atış yapardım. |
| 00:40:46 |
Nehirde yüzerdim. |
| 00:40:50 |
Dışarıda çimlerin üstüne yatardım. |
| 00:41:01 |
Çocukluğumda... |
| 00:41:04 |
...iş ve eğlence arasındaki farkı |
| 00:41:13 |
Toplumlar yaşadıkları yerleri... |
| 00:41:17 |
...iklim örüntülerine göre seçtiler. |
| 00:41:19 |
11 bin yıl önceki son buz çağının |
| 00:41:23 |
...pek çok yerinde iklim neredeyse aynı. |
| 00:41:29 |
Bu çiftlikte, örüntü değişiyor. |
| 00:41:33 |
İnsan ömrü süresince bu değişim |
| 00:41:37 |
...ama bu nehrin |
| 00:41:42 |
...değişim çok hızlı gerçekleşiyor. |
| 00:41:48 |
İşte, size iki önemli uyarı: |
| 00:41:50 |
Birincisi Arktik Okyanusunda. |
| 00:41:53 |
Burası Arktik Okyanusu, |
| 00:41:56 |
Kenarında Grönland bulunuyor. |
| 00:41:59 |
Uyarı diyorum, çünkü... |
| 00:42:01 |
...Arktik Okyanusu |
| 00:42:04 |
...hızla yaşayan dünyanın... |
| 00:42:08 |
...iki bölgesinden biridir. |
| 00:42:09 |
Bu, Arktik'teki en büyük buz tabakasıdır: |
| 00:42:12 |
Ward Hunt Buz Tabakası. |
| 00:42:14 |
Üç yıl önce çatladı. |
| 00:42:16 |
Bilim adamları şok oldular. |
| 00:42:19 |
Her bir tarafa eğilen bu ağaçlara |
| 00:42:23 |
Eğilmelerinin nedeni |
| 00:42:26 |
Bu ağaçlar kalıcı buzda kök salar... |
| 00:42:31 |
...ama kalıcı buz eriyor. |
| 00:42:33 |
Bu yüzden sağa sola eğiliyorlar. |
| 00:42:37 |
Bu bina da |
| 00:42:40 |
...ve kalıcı buz eridikçe bina çöktü. |
| 00:42:43 |
Bu kadının evinin |
| 00:42:46 |
Boru hattı büyük oranda |
| 00:42:51 |
Yeri gelmişken, Kuzey Alaska'daki |
| 00:42:56 |
...petrol çıkarmak istiyorlar. |
| 00:42:58 |
Bölgeye yalnızca |
| 00:43:02 |
...kamyonların buzlu bölgede |
| 00:43:06 |
Bu, Alaska'daki tundranın üzerinde |
| 00:43:10 |
...don olduğu gün sayısını gösteriyor. |
| 00:43:12 |
35 yıl önce, yılda 225 gündü. |
| 00:43:17 |
Bugün, yılda 75 günden daha az... |
| 00:43:21 |
...çünkü ilkbahar daha erken gelip, |
| 00:43:25 |
Sıcaklıklar ise artmaya devam ediyor. |
| 00:43:28 |
Kuzey Kutbuna gittim. |
| 00:43:30 |
O buz örtüsünün altına indiğim... |
| 00:43:34 |
...nükleer denizaltı |
| 00:43:37 |
1957'de devriye gezmeye |
| 00:43:40 |
...buzun altına inip... |
| 00:43:43 |
...yukarıya bakan radarlarıyla... |
| 00:43:46 |
...kalınlığını ölçtüler... |
| 00:43:48 |
...çünkü en çok 1 metre kalınlığında |
| 00:43:50 |
...yüzeye çıkabiliyorlar. |
| 00:43:53 |
Bu nedenle ciddi kayıt tuttular. |
| 00:43:56 |
Ulusal güvenlik söz konusu olduğundan |
| 00:43:59 |
Oraya gidip açıklamaları için |
| 00:44:02 |
Bakalım kayıt bize ne gösteriyor. |
| 00:44:05 |
1970'te Arktik buz örtüsünün miktarı... |
| 00:44:09 |
...uzunluğu ve kalınlığında |
| 00:44:14 |
40 yılda %40 daha da azalmış. |
| 00:44:18 |
Şu anda iki önemli araştırma... |
| 00:44:21 |
...önümüzdeki 50 ila 70 yıla kadar... |
| 00:44:23 |
...yaz döneminde |
| 00:44:26 |
"Bu bir sorun mu?" diyebilirsiniz. |
| 00:44:29 |
"Arktik buz örtüsü |
| 00:44:35 |
Güneş ışınları buza değdiğinde... |
| 00:44:37 |
...tıpkı bir ayna gibi, |
| 00:44:42 |
Ama açık okyanusa değdiğinde |
| 00:44:46 |
Böylece, çevreleyen su ısınarak... |
| 00:44:49 |
...erimeyi hızlandırır. |
| 00:44:53 |
Şu anda Arktik buz örtüsü |
| 00:44:56 |
Güneş ışınlarının %90'ı geri yansıyor. |
| 00:45:00 |
Yerküreyi soğutuyor. |
| 00:45:02 |
Ama eridikçe... |
| 00:45:04 |
...ve onun yerine açık okyanus |
| 00:45:07 |
%90'ından fazlası emiliyor. |
| 00:45:09 |
Böylece, bu bölge... |
| 00:45:13 |
...Kuzey Kutbu, Arktik Okyanusu |
| 00:45:16 |
...gezegenin herhangi bir yerinden |
| 00:45:21 |
Bu durum, yaşamı buza bağlı olan |
| 00:45:27 |
Başka bir bilimsel çalışma, ilk kez... |
| 00:45:29 |
...buz bulmak için 60 mil gibi |
| 00:45:36 |
...boğulmuş kutup ayıları |
| 00:45:40 |
Böyle bir şeyle |
| 00:45:43 |
Peki ya, dünyamızın tepesinden... |
| 00:45:45 |
...bir zamanlar buzla örtülü olan |
| 00:45:49 |
...bizim için anlamı nedir? |
| 00:45:53 |
Bunu önemsesek iyi olur... |
| 00:45:55 |
...çünkü gezegen çapında |
| 00:45:58 |
Yerkürenin iklimi |
| 00:46:03 |
Ekvatordan kutuplara doğru ısı yayar. |
| 00:46:05 |
Bunu okyanus ve |
| 00:46:09 |
Bilim adamları Yerkürenin iklimi |
| 00:46:13 |
Bu, tüm değişimler |
| 00:46:17 |
...demenin havalı halidir. |
| 00:46:20 |
Bazıları ansızın, |
| 00:46:23 |
Dünya çapında yıllık ortalama sıcaklık... |
| 00:46:27 |
...14 derecedir. |
| 00:46:30 |
5 derecelik bir artış olursa... |
| 00:46:34 |
...ki, bu öngörülenlerin çok altındadır... |
| 00:46:37 |
...bunun küresel karşılığına bakın. |
| 00:46:39 |
Bu, ekvatorda 1 derecelik artış |
| 00:46:43 |
...kutupta 12 derecelik artış |
| 00:46:46 |
Yani, son buz devrinden |
| 00:46:49 |
...ve nispeten değişmemiş olan |
| 00:46:54 |
...hepsi de altüst olmuş |
| 00:46:57 |
En çok endişe yaratanlardan biri de... |
| 00:46:59 |
...bilim adamlarının üzerinde |
| 00:47:03 |
...Kuzey Atlantik'tekidir. |
| 00:47:06 |
Burada Gulf Stream, |
| 00:47:09 |
...Arktik'ten gelen |
| 00:47:11 |
...buharlaşır, |
| 00:47:15 |
...ve buhar, esen rüzgar ile... |
| 00:47:17 |
...Yerkürenin etrafında dönüşü ile |
| 00:47:20 |
Okyanus akıntı sisteminin... |
| 00:47:23 |
...bu döngüyle bağlantısı ilginçtir. |
| 00:47:25 |
Buna Okyanus Dolaşımı denir. |
| 00:47:28 |
Kırmızı renkte olanlar, |
| 00:47:31 |
Gulf Stream en çok bilinenidir. |
| 00:47:34 |
Mavi renkte olanlar ise... |
| 00:47:38 |
...ters yöne akan soğuk su akıntılarıdır. |
| 00:47:39 |
Onları hiç görmeyiz, |
| 00:47:44 |
Kuzey Atlantik'te |
| 00:47:49 |
...geriye daha soğuk |
| 00:47:52 |
...çünkü, tuz yok olmaz. |
| 00:47:55 |
Bu da suyun daha yoğun |
| 00:47:57 |
Böylece, soğuk, yoğun, ağır su... |
| 00:48:01 |
...saniyede 5 milyar galon oranında |
| 00:48:06 |
Bu da akıntıyı tekrar güneye çeker. |
| 00:48:10 |
Son buz devrinde son kalan buzul... |
| 00:48:12 |
...Kuzey Amerika'dan geri çekilirken... |
| 00:48:16 |
...buz eridi ve Kuzey Amerika'da... |
| 00:48:20 |
...kocaman bir tatlı su havuzu oluştu. |
| 00:48:22 |
O kocaman gölden geriye kalan şey |
| 00:48:26 |
Doğu sınırında bir buz barajı oluşup |
| 00:48:32 |
Ve o tatlı su hızla boşalarak... |
| 00:48:35 |
...St. Lawrence nehrini yarattı. |
| 00:48:38 |
Tuzlu, yoğun, |
| 00:48:41 |
...daha taze ve hafif duruma getirip |
| 00:48:45 |
...ve oradaki pompa son buldu. |
| 00:48:49 |
Sıcaklığın dağılması da sona erdi. |
| 00:48:51 |
Avrupa ise yeni bir 900 ila 1000 yıllık |
| 00:48:56 |
Ve bugün yaşadığımız |
| 00:49:00 |
...durum değişikliği... |
| 00:49:02 |
...belki de 10 yıl gibi |
| 00:49:06 |
Bu ani bir değişiklik. |
| 00:49:09 |
Bu anlattığım, |
| 00:49:12 |
...çünkü, Kuzey Amerika buzulları |
| 00:49:15 |
O bölgenin yakınlarında |
| 00:49:20 |
Elbette. |
| 00:49:22 |
O konuya geri döneceğiz. |
| 00:49:45 |
Aynı şeyi defalarca, |
| 00:49:50 |
...anlatmama rağmen, |
| 00:49:59 |
...katkıda bulunanın... |
| 00:50:02 |
...bizler olması |
| 00:50:10 |
Çevreme bakınıp... |
| 00:50:11 |
...gerçekten değişeceğimizin |
| 00:50:15 |
...göstergeler görmeyi bekliyorum. |
| 00:50:20 |
Şu anda bunları göremiyorum. |
| 00:50:23 |
Sayısız tanınmış bilim adamı, |
| 00:50:28 |
...nitrojendioksitin |
| 00:50:31 |
Smoky Dağlarına adını veren |
| 00:50:36 |
Çok teşekkür ederim. |
| 00:50:38 |
Bu adamın çevre duyarlılığı |
| 00:50:42 |
...olsak etrafı baykuşlar saracak |
| 00:50:47 |
Adam delinin teki. |
| 00:50:49 |
Küresel ısınmaya insanlar |
| 00:50:53 |
...bu belki de Amerikan halkına atılmış... |
| 00:50:57 |
...belki de en büyük suçtur. |
| 00:50:59 |
Son derece duygusal |
| 00:51:03 |
Politikacıların yandaşları... |
| 00:51:07 |
...bir konuda konuşmuyorsa... |
| 00:51:12 |
...politikacıların o konuyu |
| 00:51:20 |
"O meseleyle sonra ilgileniriz." |
| 00:51:29 |
Tüm bu örüntüleri değiştiren fenomen... |
| 00:51:33 |
...mevsimleri de etkilemektedir. |
| 00:51:36 |
Hollanda'da yapılan bir araştırma. |
| 00:51:38 |
25 yıl önce göçmen kuşlar... |
| 00:51:42 |
...en yoğun 25 Nisan'da gelir... |
| 00:51:45 |
...ve yavruları |
| 00:51:48 |
Aynı tarihte tırtıllar da |
| 00:51:52 |
Doğanın düzeni. |
| 00:51:54 |
Ama 20 yıllık ısınma sonucu... |
| 00:51:57 |
...tırtıllar yumurtalarından |
| 00:52:00 |
Kuşlar tırtıllara ayak uydurmaya çalıştı, |
| 00:52:05 |
Bu yüzden, soyları tehlikede. |
| 00:52:07 |
Küresel ısınmadan... |
| 00:52:10 |
...bu şekilde etkilenen |
| 00:52:14 |
Bu gördüğünüz, |
| 00:52:18 |
...ayaz yaşanan günlerin sayısı. |
| 00:52:20 |
Gün sayısı hızla azalmış, |
| 00:52:22 |
Bu ise açılan yeni ekolojik |
| 00:52:26 |
...göç eden istilacı, |
| 00:52:31 |
Aynı şey ABD'de de yaşanıyor. |
| 00:52:34 |
Hiç çam böceği sorununu |
| 00:52:37 |
Çam böcekleri |
| 00:52:41 |
Artık daha az ayaz yaşandığından... |
| 00:52:43 |
...çam ağaları harap oluyor. |
| 00:52:46 |
Bu, kabuk böcekleri yüzünden ölen |
| 00:52:51 |
...ladin ormanının bir bölümü. |
| 00:52:55 |
Sivrisinekler için |
| 00:52:58 |
...kurulmuş şehirler var. |
| 00:53:01 |
Nairobi ve Harare bunlardan ikisi. |
| 00:53:05 |
Sivrisinekler ısınma yüzünden |
| 00:53:09 |
Endişe verici pek çok |
| 00:53:13 |
...etki alanını genişletiyor. |
| 00:53:16 |
Sadece sivrisinekler değil, |
| 00:53:19 |
Ve son çeyrek yüzyılda... |
| 00:53:22 |
...30 sözde yeni hastalık ortaya çıktı. |
| 00:53:25 |
SARS gibi birçoğu da |
| 00:53:29 |
Dirençli verem türleri. |
| 00:53:32 |
Kontrol altında olan hastalıklar da... |
| 00:53:35 |
...yeniden görülmeye başlandı. |
| 00:53:37 |
Bildiğiniz gibi, Kuş gribi de |
| 00:53:42 |
Batı Nil virüsü. |
| 00:53:44 |
1999 yılında Maryland'in |
| 00:53:47 |
İki yıl sonra |
| 00:53:50 |
Ondan da iki yıl sonra tüm kıtayı sardı. |
| 00:53:54 |
Bunlar endişe verici göstergelerdir. |
| 00:53:56 |
Küresel ısınma... |
| 00:53:59 |
...ve diğer etkenler nedeniyle |
| 00:54:01 |
...mercan kayaları beyazlaşıyor |
| 00:54:04 |
Mercan kayalarından beslenen |
| 00:54:07 |
...bu yüzden tehlikede. |
| 00:54:10 |
Genel olarak, |
| 00:54:13 |
...eskiye göre bin misli fazla tükeniyor. |
| 00:54:18 |
Sıra ikinci uyarıya geldi: |
| 00:54:21 |
Antarktika. |
| 00:54:22 |
Gezegendeki en büyük buz kütlesi. |
| 00:54:26 |
Bir arkadaşım 1978'de şöyle dedi: |
| 00:54:29 |
"Antarktika yarımadasındaki |
| 00:54:32 |
...bundan kork. |
| 00:54:34 |
Bu durum, |
| 00:54:38 |
Gerçekten de yarımadaya |
| 00:54:42 |
...gördüğünüz yeşil bölgelerin her biri... |
| 00:54:46 |
...son 15-20 yılda kırılan.. |
| 00:54:50 |
...Rhode Island büyüklüğünde |
| 00:54:54 |
Onlardan birinin üzerinde |
| 00:54:56 |
Adı Larsen B. |
| 00:54:57 |
Şurada görünen siyah su birikintisine |
| 00:55:02 |
Sanki aşağıda bulunan... |
| 00:55:05 |
...okyanusa bakıyor gibiyiz. |
| 00:55:08 |
Aslında bu, havuzlar oluşturan |
| 00:55:12 |
Bir helikopterle |
| 00:55:15 |
...213 metre uzunluğunda |
| 00:55:17 |
Buz tabakaları muhteşemdir. |
| 00:55:22 |
Uzakta dağlar vardır, |
| 00:55:25 |
...kıtanın buz tabakası vardır. |
| 00:55:29 |
Bu yüzen buzdur... |
| 00:55:31 |
...ve o dağların eteklerinde, |
| 00:55:36 |
Buradan dağlar |
| 00:55:41 |
Bu durumun, |
| 00:55:44 |
...değişmeyeceğini sanıyorlardı. |
| 00:55:46 |
Bu buz tabakalarını inceleyen |
| 00:55:50 |
...bu görüntüler karşısında... |
| 00:55:53 |
...tek kelimeyle şoke oldular. |
| 00:55:55 |
31 Ocak 2002'den 35 gün sonra... |
| 00:55:57 |
...buz tabakası... |
| 00:56:00 |
...tamamen yok oldu. |
| 00:56:04 |
Bunun, nasıl bu kadar |
| 00:56:10 |
Nerede hata yaptıklarını anlamak için |
| 00:56:14 |
...ve işte o zaman, |
| 00:56:19 |
Sorunun nereden kaynaklandığını |
| 00:56:22 |
...başka bir terslik yaşandı. |
| 00:56:25 |
Suda yüzen buz kırılınca... |
| 00:56:28 |
...karadaki buzu daha fazla tutamadı. |
| 00:56:30 |
Karadaki buz |
| 00:56:34 |
Şişenin mantarı çıkmış gibiydi. |
| 00:56:36 |
Yüzen buz ile |
| 00:56:40 |
Fark şuradadır: |
| 00:56:44 |
...bardağın içindeki |
| 00:56:48 |
Ama buz yığını üzerinde duran |
| 00:56:51 |
...bardak taşar. |
| 00:56:54 |
İşte bu yüzden, bu Pasifik halkı... |
| 00:56:57 |
...Yeni Zelanda'ya |
| 00:57:01 |
Biraz da Batı Antarktika |
| 00:57:04 |
Karadaki buz ile |
| 00:57:09 |
Onda, her ikisi de görülür. |
| 00:57:12 |
...altında okyanus bulunmaktadır. |
| 00:57:16 |
Isınan okyanus buz tabakasını etkiler. |
| 00:57:19 |
Bu buz tabakası yok olursa... |
| 00:57:21 |
...dünyada deniz seviyesi |
| 00:57:25 |
Buz tabakasının altında |
| 00:57:29 |
Kabaca aynı büyüklükte başka bir... |
| 00:57:33 |
...iri buz kütlesine göre |
| 00:57:38 |
Grönland Buz Tabakası erirse de |
| 00:57:42 |
...6 metre yükselir. |
| 00:57:44 |
Bir arkadaşım, şu anda Grönland'da... |
| 00:57:46 |
...neler olup bittiğini gösteren |
| 00:57:49 |
Çarpıcı değişiklikler var. |
| 00:57:54 |
...buz tabakasında oluşan |
| 00:57:58 |
Bilim adamları |
| 00:58:00 |
...yeniden donacağını sanmıştı. |
| 00:58:05 |
Ama aslında, |
| 00:58:08 |
Aşağıya inerken... |
| 00:58:11 |
...buzda delikli peynir etkisi yaratıyordu. |
| 00:58:14 |
Bir bakıma ak karıncalar gibi. |
| 00:58:16 |
Bu görüntü |
| 00:58:19 |
Göller oluşurken "moulin" |
| 00:58:24 |
Su, tabana kadar inip... |
| 00:58:26 |
...dip kayayla buzun buluştuğu |
| 00:58:29 |
Ölçek oluşturmaya çalışan |
| 00:58:32 |
Burası Grönland'ın kıyısı değil. |
| 00:58:36 |
Bu da Grönland buz tabakasından... |
| 00:58:40 |
...aşağıya... |
| 00:58:42 |
...altındaki dip kayaya doğru |
| 00:58:45 |
...erimiş su. |
| 00:58:47 |
Geçmişte hep mevsime bağlı |
| 00:58:52 |
...ve moulinler oluşmuştur, |
| 00:58:57 |
1992'de |
| 00:59:02 |
On yıl sonra bu hale gelmiş. |
| 00:59:04 |
Bu da 2005'teki erime. |
| 00:59:08 |
Tony Blair'in bilim danışmanı... |
| 00:59:12 |
...şu anda Grönland'da olanlar |
| 00:59:14 |
...yeniden çizilmesi |
| 00:59:18 |
Grönland kırılıp erise ya da... |
| 00:59:21 |
...Grönland ve Batı Antarktika'nın... |
| 00:59:25 |
...yarısı kırılıp erise... |
| 00:59:27 |
...Florida'nın deniz seviyesinde |
| 00:59:35 |
San Francisco Koyunda olacaklar. |
| 00:59:40 |
Bu bölgelerde çok insan yaşıyor. |
| 00:59:43 |
Hollanda, |
| 00:59:48 |
Yıkıcı. |
| 00:59:51 |
On milyonlarca insanın yaşadığı |
| 00:59:57 |
Şangay çevresinin durumu |
| 01:00:00 |
40 milyon insan. |
| 01:00:04 |
Kalküta ve Bangladeş'in doğusunun |
| 01:00:09 |
Bu bölgede 60 milyon insan yaşıyor. |
| 01:00:13 |
Çevresel bir olay yüzünden |
| 01:00:18 |
...yaratacağı etkiyi düşünün. |
| 01:00:21 |
Ya yüz milyon ya da |
| 01:00:27 |
Burası Manhattan. |
| 01:00:29 |
Burası da önceden Dünya |
| 01:00:33 |
11 Eylül'de yaşanan |
| 01:00:38 |
...tekrar izin vermeyeceğiz, dedik. |
| 01:00:41 |
Ama Manhattan bunları yaşayacak. |
| 01:00:49 |
Bilim adamları |
| 01:00:52 |
Ne kadar suyun New Orleans'ta... |
| 01:00:55 |
...seti aşacağını hesaplayabildikleri gibi. |
| 01:00:59 |
Dünya Ticaret Merkezi |
| 01:01:04 |
...sular altında kalacaktır. |
| 01:01:07 |
Teröristler dışında başka tehlikelere |
| 01:01:13 |
Belki başka sorunlar için de |
| 01:01:24 |
1,3 milyar insan. |
| 01:01:28 |
Hızla büyüyen bir ekonomi. |
| 01:01:32 |
Sürekli artan enerji ihtiyacı. |
| 01:01:35 |
Çok geniş kömür rezervleri. |
| 01:01:38 |
Burası kuzey Çin'deki |
| 01:01:43 |
-Orta Moğolistan. |
| 01:01:45 |
Burası da Shaanxi ili. |
| 01:01:48 |
-En büyük kömür madeni burada. |
| 01:01:52 |
Bu bir açık maden işletmesi mi? |
| 01:01:54 |
Evet. |
| 01:01:56 |
Çin'e her gidişimde... |
| 01:02:00 |
...bilim adamlarından yeni bir şey |
| 01:02:03 |
Yeni kurulan... |
| 01:02:06 |
...kömürlü elektrik santrali sayısı. |
| 01:02:09 |
Sayı inanılmaz... |
| 01:02:12 |
...çünkü çok karlı. |
| 01:02:14 |
Küresel ısınma, |
| 01:02:20 |
Her iki ülke de, kirliliğe yol açan |
| 01:02:24 |
Sel, kuraklık ve şiddetli fırtınalara... |
| 01:02:26 |
...bağlı felaketlerin sayısı artıyor... |
| 01:02:29 |
...ve bu örüntünün sorumlusunun |
| 01:02:31 |
Burada bulunanlara, bu duruma karşı |
| 01:02:35 |
...konusunda öneride bulunur musunuz? |
| 01:02:40 |
Gerçek ile kurguyu ve... |
| 01:02:44 |
...doğrular ile yanlış bilinenleri |
| 01:02:48 |
...burada öğrendiklerinizin bir kısmıdır. |
| 01:02:52 |
Ama uyarılar doğruysa |
| 01:02:57 |
...bizler hangi ülkede yaşıyor |
| 01:03:01 |
...uyarıların duyurulmasını... |
| 01:03:03 |
...ve bu konuda |
| 01:03:14 |
Her iki ülke de geçmişten gelen |
| 01:03:19 |
...kurtulmakta zorlanıyor. |
| 01:03:22 |
Ama iki ülke de, kabul edilemez |
| 01:03:33 |
Uygarlığımız ile Yerküre arasındaki |
| 01:03:38 |
Bu çarpışmaya sebep olan |
| 01:03:41 |
İlki nüfus. |
| 01:03:43 |
Doğum oranının yüksek olduğu |
| 01:03:47 |
...2. Dünya Savaşı sonrası doğduğunda, |
| 01:03:52 |
Şu anda 50'li yaşlarımdayken... |
| 01:03:54 |
...6,5 milyarı buldu. |
| 01:03:59 |
Benim kuşağımın demografik |
| 01:04:04 |
...9 milyarı geçecek. |
| 01:04:06 |
10 bin kuşakla 2 milyara ulaşılıyorsa... |
| 01:04:11 |
...bir insan ömrü boyunca... |
| 01:04:15 |
...dünya nüfusu |
| 01:04:18 |
...şu anda |
| 01:04:21 |
Yerküreye daha çok baskı uyguluyoruz. |
| 01:04:24 |
Nüfus artışı çoğunlukla dünyanın |
| 01:04:27 |
Bu da yiyecek sıkıntısı yaratıyor. |
| 01:04:30 |
Su sıkıntısı yaratıyor. |
| 01:04:32 |
Hassas doğal kaynaklarda |
| 01:04:36 |
İşte bu sıkıntılar... |
| 01:04:37 |
...ormanların mahvolmasının |
| 01:04:40 |
Yalnız tropikal bölgelerde değil, |
| 01:04:43 |
Bu siyasi bir meseledir. |
| 01:04:45 |
Bu, Haiti ile Dominik Cumhuriyeti |
| 01:04:49 |
Burada bir politika vardır, |
| 01:04:54 |
Bu durum sadece ağaç kesmek değil, |
| 01:04:58 |
Atmosfere yükselen CO2'nin |
| 01:05:02 |
...orman yangınlarıdır. |
| 01:05:04 |
Bu, Yerkürenin 6 aylık aralığında |
| 01:05:09 |
Kentin ışıkları beyaz... |
| 01:05:11 |
...orman yangını kırmızı renktedir. |
| 01:05:14 |
Sarı bölgeler Sibirya'dakiler gibi, |
| 01:05:18 |
Buradan Yerküre ile aramızdaki... |
| 01:05:19 |
...ilişkiyi değiştiren |
| 01:05:22 |
Bilimsel ve teknolojik devrim |
| 01:05:27 |
Çünkü, bize tıp ve iletişim konularında... |
| 01:05:30 |
...çok sayıda yarar sağlamıştır. |
| 01:05:33 |
Ama sahip olduğumuz bu yeni güç... |
| 01:05:37 |
...bizlere sonuçlarını düşünme |
| 01:05:39 |
Şu formülü düşünün: |
| 01:05:40 |
Eski alışkanlıklar ve teknolojinin |
| 01:05:45 |
Değiştirilmesi zor alışkanlıklar |
| 01:05:49 |
...önemli ölçüde |
| 01:05:52 |
Mızrak, yay, ok, tabanca ve... |
| 01:05:55 |
...makineli tüfekle savaşmak bir yana. |
| 01:06:00 |
Ama ardından yeni bir teknoloji geldi. |
| 01:06:10 |
Artık savaş denince |
| 01:06:13 |
...çünkü yeni teknoloji... |
| 01:06:17 |
...o eski alışkanlığın sonuçlarını |
| 01:06:20 |
...geçmişin örüntülerini |
| 01:06:26 |
Yerküreyi bugüne dek aynı şekilde |
| 01:06:31 |
Varolduğumuzdan beri çoğunlukla, |
| 01:06:35 |
Saban ve traktör. |
| 01:06:38 |
Ama günümüzde kürek bile çok değişti. |
| 01:06:41 |
Eskiden kürek böyle bir şeydi. |
| 01:06:43 |
Kürekler giderek büyüdü... |
| 01:06:45 |
...ve her yıl daha da güçleniyorlar. |
| 01:06:48 |
Yerkürenin yüzeyinde |
| 01:06:53 |
...tümüyle değişti. |
| 01:06:55 |
Aynı şey, bir nimet olan |
| 01:07:00 |
Ama sonuçlarını düşünmeden |
| 01:07:04 |
...kimi zaman nehirler denize ulaşamaz. |
| 01:07:09 |
Orta Asya'da pamuk tarlalarını |
| 01:07:10 |
...Sovyetler Birliği tarafından |
| 01:07:13 |
...iki nehir vardı. |
| 01:07:15 |
Aral Denizi onlarla besleniyordu. |
| 01:07:18 |
Dünyanın dördüncü en büyük |
| 01:07:21 |
Oraya gittiğimde, |
| 01:07:24 |
...kumdaki |
| 01:07:29 |
Bu, çekilen kıyı şeridine ulaşmak için... |
| 01:07:34 |
...balıkçılık endüstrisinin |
| 01:07:36 |
Bugün, doğaya karşı |
| 01:07:39 |
...daha vahim olabilir... |
| 01:07:41 |
...çünkü, teknolojimizin çevreye etkileri |
| 01:07:45 |
Hepsini düşünürsek, aslında bizler |
| 01:07:49 |
Bu da siyasi bir meseledir. |
| 01:07:52 |
Bu, tüm ülkelerin... |
| 01:07:54 |
...küresel ısınmaya katkısını |
| 01:07:59 |
Bizim ülkemiz, |
| 01:08:03 |
...Orta Doğu'nun, Asya'nın ve... |
| 01:08:06 |
...hepsinin toplamından |
| 01:08:09 |
Afrika, Hindistan, Çin, Japonya, AB |
| 01:08:14 |
Bizse buradayız. |
| 01:08:17 |
Nüfusa göre değerlendirirseniz, |
| 01:08:21 |
Çin'in etkisi daha büyük. |
| 01:08:25 |
Yine de bizler, en büyük sorumlusuyuz. |
| 01:08:29 |
İşte bu yüzden, olaya yaklaşımımızı |
| 01:08:32 |
Yerküreyle ilişkimizi değiştiren... |
| 01:08:35 |
...son etken düşünce tarzımızdır. |
| 01:08:38 |
Kurbağa, bir tencere kaynar suyun |
| 01:08:42 |
...kendini dışarıya atar, |
| 01:08:46 |
Aynı kurbağa yavaşça... |
| 01:08:48 |
...kaynamaya bırakılmış... |
| 01:08:52 |
...ılık suyun içine atlarsa... |
| 01:08:54 |
...suyun içinde hareket etmeden oturur. |
| 01:08:57 |
Su giderek ısınmaya başlasa bile |
| 01:09:02 |
Ta ki... Kurtarılana kadar oturur. |
| 01:09:07 |
Kurbağayı kurtarmak önemli bir şeydir. |
| 01:09:14 |
Ama asıl önemli olan şudur: |
| 01:09:16 |
Bizim kolektif sinir sistemimiz, |
| 01:09:19 |
Tehlikenin farkına varmamız için, |
| 01:09:24 |
Bir şey hızla ama |
| 01:09:27 |
...cevap ve tepki vermeden... |
| 01:09:32 |
...öylece oturmaya eğilimliyiz. |
| 01:09:39 |
Çocukluğumda, |
| 01:09:43 |
...bir yaz geçirdiğimi hatırlamıyorum. |
| 01:09:47 |
Harikaydı. Çok severdim. O dönemde... |
| 01:09:50 |
...diğer çocuklarla çiftlikte çalışmak... |
| 01:09:54 |
...benim için eğlenceliydi. |
| 01:09:58 |
1964'te başlayan |
| 01:10:04 |
...sigara ile akciğer kanseri arasındaki... |
| 01:10:06 |
...bağlantının kanıtı resmen açıklandı. |
| 01:10:14 |
Tütün yetiştirmeye devam ettik. |
| 01:10:20 |
Nancy benden yaklaşık 10 yaş büyüktü. |
| 01:10:24 |
İki kardeştik. |
| 01:10:29 |
O benim koruyucum... |
| 01:10:31 |
...aynı zamanda da dostumdu. |
| 01:10:37 |
Genç kızlığında |
| 01:10:41 |
...ve hiç bırakmadı. |
| 01:10:46 |
Akciğer kanserinden öldü. |
| 01:10:53 |
Kimse o şekilde ölmek istemez. |
| 01:10:58 |
Kansere neden olan... |
| 01:11:03 |
...sigarayı üreten... |
| 01:11:06 |
...o ekonomik örüntünün... |
| 01:11:09 |
...bir parçası olmuş olmamız fikri... |
| 01:11:12 |
...pek çok bakımdan... |
| 01:11:15 |
...acı vericiydi. |
| 01:11:20 |
Hayatı boyunca tütün yetiştirmiş |
| 01:11:27 |
Geçmişte mantıklı gibi gelen neden... |
| 01:11:32 |
...artık geçerli değildi. |
| 01:11:37 |
Tütün yetiştirmeyi bıraktı. |
| 01:11:46 |
Noktaları birleştirmenin |
| 01:11:52 |
Ama gün gelir insanın noktaları |
| 01:11:57 |
...isteyeceği bir hesaplaşma |
| 01:12:10 |
Bizi çileden çıkaran |
| 01:12:14 |
Birincisi, bilim adamları... |
| 01:12:16 |
...küresel ısınmaya karşı çıkmıyor mu? |
| 01:12:18 |
Aslında karşı çıkmıyorlar. |
| 01:12:21 |
Bir emsal tarama dergisi, |
| 01:12:24 |
...üzerine yazılan her bilimsel makaleyi |
| 01:12:29 |
928 makaleden oluşan %10 gibi |
| 01:12:34 |
Küresel ısınmaya bizlerin sebep olduğu |
| 01:12:39 |
...bilimsel konsensüsüne karşı |
| 01:12:42 |
928'den kaçı? Sıfır. |
| 01:12:46 |
Bilim konusunda uyuşmazlık olduğu gibi |
| 01:12:49 |
...küçük bir grup tarafından |
| 01:12:54 |
İçlerinden birinin notları dışarıya sızdı. |
| 01:12:57 |
Basına göre bu notta şunlar yazıyordu. |
| 01:13:00 |
Amaçları şuydu: "Küresel ısınmayı... |
| 01:13:04 |
...teori olarak yeniden konumlandırmak." |
| 01:13:07 |
Bu, daha önce de yaşandı. |
| 01:13:08 |
Çoğu Doktor Camel İçiyor |
| 01:13:11 |
Sağlık Bakanlığının raporundan sonra. |
| 01:13:15 |
40 yıl önce dışarıya sızan notlarında |
| 01:13:18 |
"Halkın zihninde... |
| 01:13:20 |
...çelişki yaratan en iyi yöntem |
| 01:13:26 |
Peki ya başarabildiler mi? |
| 01:13:27 |
928 makalenin |
| 01:13:31 |
Konsensüse karşı çıkan yüzde sıfırdır. |
| 01:13:35 |
Çok satan gazetelerde son 14 yılda |
| 01:13:38 |
...başka araştırma yapıldı. |
| 01:13:42 |
Yarısından çoğu şöyle dedi: |
| 01:13:44 |
"Emin değiliz. |
| 01:13:49 |
İnsanların |
| 01:13:53 |
BUSH'UN YARDIMCISI |
| 01:14:03 |
Ne öğrendin? |
| 01:14:07 |
Kim için çalışıyormuş? |
| 01:14:11 |
Genel Sekreter. |
| 01:14:14 |
Yani, Beyaz Saray Çevre Bakanlığı. |
| 01:14:17 |
Amerikan Petrol Enstitüsü. |
| 01:14:19 |
Onlara petrol ve gaz |
| 01:14:23 |
Doğru olur mu? |
| 01:14:25 |
Kesinlikle doğru. |
| 01:14:27 |
Biraz daha araştırıp |
| 01:14:32 |
Beyaz Saray'da bir Editör |
| 01:14:33 |
Exxon Valdez'i koruyormuş. |
| 01:14:37 |
Evet, çok teşekkür ederim. |
| 01:14:41 |
Bilim adamları, gerçeğe |
| 01:14:46 |
...konusunda bağımsız |
| 01:14:52 |
Bu bilimsel soru hakkında |
| 01:14:57 |
...neden kendinle |
| 01:15:01 |
O bölümdeki |
| 01:15:05 |
İfademe sonradan eklenmiş. |
| 01:15:07 |
Bilimsel bir sonucu |
| 01:15:11 |
...bu, bir tür bilimsel sahtekarlıktır. |
| 01:15:14 |
Sovyetler Birliği'nde |
| 01:15:17 |
...o zamanın devlet ideolojisine |
| 01:15:26 |
Sırf açıklamakta ısrar ettikleri... |
| 01:15:28 |
...uygunsuz bir gerçek... |
| 01:15:32 |
...keşfettikleri için... |
| 01:15:35 |
...zulmedilen... |
| 01:15:41 |
...alay edilen, işten kovulan... |
| 01:15:45 |
...gelirsiz bırakılan... |
| 01:15:52 |
...bilim adamları gördüm. |
| 01:15:58 |
Amerikan Petrol Enstitüsü için |
| 01:16:02 |
2001 yılının Ocak ayında... |
| 01:16:04 |
...Başkan tarafından |
| 01:16:09 |
Çevre Koruma Dairesi'nden |
| 01:16:12 |
...uyarıda bulunan bir not aldı... |
| 01:16:16 |
...ve onu düzeltti. |
| 01:16:20 |
...ama bilim adamlarını |
| 01:16:23 |
"Bu adamın el yazısını |
| 01:16:26 |
Bu Çevre Koruma Dairesi'nin notu. |
| 01:16:30 |
"Hayır, bunu söyleyemezsin. |
| 01:16:34 |
Bu durum |
| 01:16:37 |
...o yüzden, birkaç gün sonra istifa etti. |
| 01:16:41 |
İstifa ettiğinin ertesi günü |
| 01:16:46 |
Upton Sinclair yüzyılı aşkın |
| 01:16:49 |
"Kişi bir konuyu |
| 01:16:53 |
...onun, o konuyu |
| 01:17:04 |
İkinci yanılgı: |
| 01:17:06 |
Ekonomi ve çevre arasında |
| 01:17:08 |
Bu büyük bir yanılgı. |
| 01:17:10 |
Çoğu zorundayız diyor. |
| 01:17:12 |
Birinci Bush yönetimini |
| 01:17:16 |
...katılması için ikna etmeye çalıştım. |
| 01:17:19 |
"Konuyla ilgileniyoruz." demek için |
| 01:17:21 |
...bir konferans düzenledi. |
| 01:17:23 |
Görüntülerden biri dikkatimi çekti. |
| 01:17:25 |
Ondan söz etmek istiyorum. |
| 01:17:27 |
Bu gruba göre... |
| 01:17:30 |
...yapmamız gereken seçim şu: |
| 01:17:32 |
İki ayrı şeyi dengeleyen bir terazi var. |
| 01:17:37 |
Bir tarafta altın külçeleri var. |
| 01:17:45 |
Hoş, değil mi? |
| 01:17:47 |
O külçelerden birazı |
| 01:17:53 |
Diğer tarafta, koca gezegen! |
| 01:18:12 |
Bence iki nedenden ötürü |
| 01:18:15 |
Birincisi, bir gezegenimiz olmazsa... |
| 01:18:23 |
İkincisi, doğru olanı yaparsak... |
| 01:18:27 |
...büyük bir servet ve... |
| 01:18:29 |
...istihdam olanağı yaratırız... |
| 01:18:31 |
...çünkü doğru olanı yapmak, |
| 01:18:39 |
Bu slayt gösterisini |
| 01:18:50 |
Daha doğrusu en az bin kez. |
| 01:18:53 |
Nashville'den Knoxville'e, |
| 01:18:57 |
...Los Angeles, San Francisco, |
| 01:19:02 |
...Boston, New Haven, |
| 01:19:07 |
...Stockholm, Helsinki, Viyana, Münih... |
| 01:19:10 |
...İtalya, İspanya, Çin, |
| 01:19:17 |
Sanırım, bu slayt gösterisinden |
| 01:19:22 |
...bu konuyu anlamalarına... |
| 01:19:24 |
...engel olan onca şeyin... |
| 01:19:28 |
...ne olduğunu bulmak için |
| 01:19:35 |
Ne zaman ki engellerden birini |
| 01:19:39 |
...onu inceleyip yok etmeye, |
| 01:19:44 |
...onu ortadan kaldırmaya çalışırım. |
| 01:19:54 |
Kendime bir hedef belirledim. |
| 01:19:59 |
Bu konuyu |
| 01:20:04 |
Bunu yapmayı bildiğim tek yol... |
| 01:20:07 |
...şehir şehir dolaşıp... |
| 01:20:13 |
-bu fırtınalardan yine olacak mı? |
| 01:20:15 |
...tek tek insanlara... |
| 01:20:17 |
-Burada olmaz. Benim başıma gelmez. |
| 01:20:21 |
...ailelere anlatmak. |
| 01:20:27 |
Güle güle. Tekrar teşekkür ederim. |
| 01:20:29 |
Çok yakında fikirlerin değişip... |
| 01:20:32 |
...yeni bir başlangıç... |
| 01:20:36 |
...yapacağımıza inanıyorum. |
| 01:20:41 |
İşte bu... |
| 01:20:42 |
...ekonomi ve çevreyi dengelemenin |
| 01:20:46 |
Konunun bir kısmı otomobillerle ilgili. |
| 01:20:48 |
Japonya'nın kilometre sınırlaması. |
| 01:20:51 |
Avrupa Japonya'yı geçecek. |
| 01:20:53 |
Avustralya ve Kanada'daki |
| 01:20:58 |
Biz de işte buradayız. |
| 01:21:02 |
Bunun bir nedeni var. |
| 01:21:04 |
Ekonomi ve otomobil üreticilerini |
| 01:21:08 |
...çevreyi koruyamayız deniliyor... |
| 01:21:11 |
...çünkü Çin'deki otomobil üreticileri |
| 01:21:16 |
Çin'in kilometre standardı burada. |
| 01:21:22 |
Bizden çok yukarıdalar. |
| 01:21:23 |
Bugün otomobillerimizi |
| 01:21:26 |
...çünkü Çin'in çevresel standardına |
| 01:21:31 |
California'da kilometresi yüksek... |
| 01:21:34 |
...araçlar satılması için |
| 01:21:38 |
Otomobil firmaları bu yasayı... |
| 01:21:42 |
...durdurmak için dava açtı... |
| 01:21:44 |
...çünkü, California'nın 11 yıl sonra... |
| 01:21:48 |
...Çin'in araçları gibi 11 yıl sonra bile... |
| 01:21:53 |
...dayanıklı olacak... |
| 01:21:56 |
...araçlar satıyor olması gerekir. |
| 01:21:58 |
Kesinlikle yerine getirilmesi |
| 01:22:02 |
Peki bu, firmalarımızın başarılı |
| 01:22:04 |
Dünyada kimin başarılı olduğuna |
| 01:22:08 |
...daha verimli araçlar üreten |
| 01:22:11 |
Bizim firmalarımızın başı büyük dertte. |
| 01:22:14 |
Sonuncu yanılgı: |
| 01:22:15 |
Bu sorunun gerçek olduğunu |
| 01:22:18 |
...belki de artık |
| 01:22:21 |
İnkardan doğruca |
| 01:22:25 |
...sorunu çözmek için... |
| 01:22:27 |
...çaba göstermek olan... |
| 01:22:30 |
...o aradaki basamağı atlayan |
| 01:22:34 |
Konuşmamı, bununla bitirmek istiyorum: |
| 01:22:38 |
...çözmek için gereken |
| 01:22:43 |
Sadece bir şey değil, |
| 01:22:45 |
Daha az elektrik harcayan... |
| 01:22:48 |
...elektronik eşyalar kullanırsak... |
| 01:22:51 |
...atmosferde neden olduğumuz |
| 01:22:54 |
...o kadar az katkıda bulunuruz. |
| 01:22:58 |
Diğer enerji harcayan gereçleri |
| 01:23:01 |
Kilometresi daha yüksek araç üretirsek, |
| 01:23:03 |
Tüm bunlar birleştiğinde etkili olur. |
| 01:23:07 |
...yenilenebilir teknoloji... |
| 01:23:09 |
...karbon yakalama ve saklama... |
| 01:23:11 |
...yakında daha sık duyacağınız |
| 01:23:14 |
Hepsi uygulanırsa... |
| 01:23:16 |
...çok geçmeden 1970'lerdeki |
| 01:23:22 |
Siyasi irade dışında... |
| 01:23:24 |
...ihtiyacımız olan her şeye sahibiz. |
| 01:23:28 |
Ama Amerika'da siyasi irade de |
| 01:23:37 |
Bunu başarabilecek beceriye sahibiz. |
| 01:23:39 |
Hepimiz ayrı ayrı |
| 01:23:42 |
Ama hepimiz satın aldıklarımızla, |
| 01:23:45 |
...ve sürdüğümüz araçla |
| 01:23:49 |
Seçimlerimizle kişisel olarak sıfır |
| 01:23:53 |
Çözüm bizim elimizde. |
| 01:23:56 |
Tek gereken bunu gerçekleştirecek |
| 01:24:00 |
Dünyanın geri kalanı ilerlerken, |
| 01:24:04 |
Bu ülkelerin hepsi Kyoto'yu kabul etti. |
| 01:24:07 |
Kyoto'yu kabul etmeyen |
| 01:24:12 |
...biri biziz. Diğeri Avustralya. |
| 01:24:17 |
Birkaç eyalet ilk adımı atıyor. |
| 01:24:20 |
Dokuz kuzeydoğu eyaleti |
| 01:24:23 |
...birlik oluyor. |
| 01:24:26 |
California ve Oregon |
| 01:24:29 |
Pennsylvania güneş |
| 01:24:34 |
ABD şehirleri yavaş yavaş |
| 01:24:38 |
Bu şehirlerin |
| 01:24:42 |
...önlem almaya başladığını gördük. |
| 01:24:49 |
Peki ya geri kalanımız? |
| 01:24:52 |
Bu soru eninde sonunda |
| 01:24:57 |
Kendimizi ve... |
| 01:25:00 |
...geçmişimizi aşma gücüne |
| 01:25:03 |
Kayıtlar bu güce |
| 01:25:08 |
ABD'de ve Fransa'da, |
| 01:25:11 |
özgürlük ve egemenlik getirdik. |
| 01:25:14 |
Lincoln Amerika'nın kölelerini, |
| 01:25:18 |
Kadınlar ilk Yeni Zelanda'da, |
| 01:25:22 |
...elde etti ve bu tüm dünyaya yayıldı. |
| 01:25:24 |
Tüm dünya aynı anda... |
| 01:25:27 |
...hem Avrupa'da |
| 01:25:30 |
Şiddet karşıtı ahlaki güç... |
| 01:25:33 |
...başka ülkelere yayılan |
| 01:25:36 |
Tüm dünya Nelson Mandela |
| 01:25:39 |
...onun zaferini destekledi. |
| 01:25:41 |
Suçiçeği ve çocuk felci gibi |
| 01:25:45 |
...pek çok ulusun |
| 01:25:49 |
Ve iki süper güç sonunda ölümcül |
| 01:25:54 |
Aya çıktık! |
| 01:25:56 |
İstediğimizde ne yapabileceğimizi |
| 01:25:59 |
Komünizmi yıkmak için |
| 01:26:02 |
Hatta, geçmişte |
| 01:26:06 |
Stratosferik ozon tabakasındaki delik. |
| 01:26:09 |
Tüm ülkelerin işbirliğinin gerektiği... |
| 01:26:12 |
...küresel çevre değişimi |
| 01:26:15 |
...bunun, çözülmesi imkansız |
| 01:26:19 |
Ama başardık. |
| 01:26:21 |
Sorun yaratan kimyasalı kullanmaya |
| 01:26:24 |
...ABD oldu. |
| 01:26:26 |
Demokrasimizde yer alan |
| 01:26:31 |
...çözmek için birlikte hareket etmeye |
| 01:26:34 |
Ama bu kez farklı bir perspektife |
| 01:26:38 |
Geçmişte karşılaştığımız sorunlardan |
| 01:26:44 |
Yerkürenin uzayda döndüğü |
| 01:26:50 |
Uzay araçlarından biri |
| 01:26:54 |
...4 milyar mil ilerleyince... |
| 01:26:58 |
...Carl Sagan şöyle demişti: "Yerkürenin |
| 01:27:03 |
Şu soluk mavi renkteki |
| 01:27:06 |
O biziz. |
| 01:27:08 |
İnsanlık tarihinde yaşanan her şey... |
| 01:27:12 |
...o minik gezegende gerçekleşti. |
| 01:27:15 |
Onca zafer ve trajedi... |
| 01:27:18 |
...tüm savaşlar, kıtlıklar... |
| 01:27:21 |
...tüm önemli ilerlemeler. |
| 01:27:24 |
Buradan başka evimiz yok. |
| 01:27:28 |
Ve burası tehlikede. |
| 01:27:32 |
Yerküre gezegeninde... |
| 01:27:37 |
...yaşama becerimiz... |
| 01:27:39 |
...uygarlık olarak |
| 01:27:46 |
Ben bunun ahlaki bir mesele |
| 01:27:50 |
Meseleyi ele almanızın zamanı geldi. |
| 01:27:53 |
Geleceğimizi güvene almak için |
| 01:28:08 |
Bu yaptığımın tuhaf bir yanı yok. |
| 01:28:14 |
Sıra dışı olan yanı, bunu henüz |
| 01:28:18 |
...sahip olmamdır. |
| 01:28:21 |
Bayanlar ve baylar, Bay Al Gore! |
| 01:28:25 |
Sanki, geleceğin belirgin olarak... |
| 01:28:29 |
...görüldüğü bir pencere açılmış gibiydi. |
| 01:28:34 |
"Gördün mü?" dedi, "Gördün mü? |
| 01:28:39 |
Hayatını yaşayacağın gelecek budur." |
| 01:29:06 |
Gelecek kuşaklar... |
| 01:29:08 |
...zaman zaman |
| 01:29:12 |
"Anne babalarımız ne yapıyordu? |
| 01:29:14 |
Neden fırsat varken |
| 01:29:23 |
Bu soruyu onlardan şimdi duymalıyız. |
| 01:29:37 |
Yaşam biçiminizi |
| 01:29:42 |
İklim krizi çözülebilir. |
| 01:29:47 |
Başlangıç için... |
| 01:29:49 |
...www.climatecrisis.net'i... |
| 01:29:51 |
...ziyaret edin. |
| 01:29:55 |
Yaydığınız karbon emisyonlarını... |
| 01:29:58 |
...düşürebilirsiniz. |
| 01:30:07 |
Enerji tasarrufu yapan gereçler... |
| 01:30:09 |
...ve ampuller satın alın. |
| 01:30:12 |
Isınmak ve serinlemek için |
| 01:30:14 |
...(zaman ayarlı termostat kullanın). |
| 01:30:18 |
Evinizde izolasyonu arttırın, |
| 01:30:21 |
Geri dönüşüme özen gösterin. |
| 01:30:29 |
Mümkünse benzin ve |
| 01:30:32 |
Mümkün olduğunda |
| 01:30:36 |
Metro ve toplu taşıma araçlarını |
| 01:30:46 |
Anne babanıza yaşadığınız dünyayı |
| 01:30:53 |
Anne babaysanız, |
| 01:30:55 |
...dünyayı kurtarın. |
| 01:31:06 |
Yenilenebilir enerji kaynaklarına geçin. |
| 01:31:09 |
Elektrik firmanız |
| 01:31:13 |
Sağlamıyorlarsa, nedenini sorun. |
| 01:31:20 |
Bu krizi çözmeyi vaat eden |
| 01:31:26 |
Sizi dinlemezlerse |
| 01:31:33 |
Ağaç dikin... |
| 01:31:35 |
...çok ağaç dikin. |
| 01:31:43 |
Sesinizi duyurun. |
| 01:31:46 |
Radyo programlarını arayın |
| 01:31:49 |
Amerika'nın CO2 yaymayı |
| 01:31:52 |
...küresel ısınmaya karşı |
| 01:32:02 |
Yabancı petrole bağımlılığımızı azaltın. |
| 01:32:05 |
Çiftçilerin alkollü yakıtlar |
| 01:32:09 |
Yakıt tasarrufu standartlarını artırın... |
| 01:32:12 |
...otomobillerin emisyonlarının |
| 01:32:20 |
Duanın gücüne inanıyorsanız... |
| 01:32:24 |
...insanların değişmek için |
| 01:32:26 |
...bulmaları için dua edin. |
| 01:32:40 |
Eski bir Afrika atasözü der ki... |
| 01:32:45 |
...dua edin... |
| 01:32:46 |
...ve harekete geçin. |
| 01:32:49 |
Tanıdıklarınızı bu filmi izlemeleri için |
| 01:32:53 |
iklim krizi konusunda |
| 01:33:00 |
Sonra da öğrendiklerinizi uygulayın. |
| 01:36:21 |
Uygunsuz Gerçek |
