|
Home
|
| 00:01:30 |
Posłuchaj mnie, proszę. |
| 00:01:32 |
Jesteś, podobnie jak ja, homo sapiens, |
| 00:01:36 |
człowiekiem rozumnym. |
| 00:01:39 |
Życie, cud wszechświata, |
| 00:01:42 |
który zdarzył się |
| 00:01:45 |
My, ludzie, istniejemy |
| 00:01:49 |
Mimo to zdołaliśmy zakłócić równowagę, |
| 00:01:52 |
która jest tak ważna dla życia na Ziemi. |
| 00:01:55 |
Posłuchaj uważnie tej niezwykłej historii, |
| 00:01:59 |
a potem zdecyduj, co z tym zrobisz. |
| 00:02:30 |
Oto ślady naszych początków. |
| 00:02:33 |
Na początku nasza planeta była niczym więcej, |
| 00:02:37 |
uformowanym na podobieństwo Słońca. |
| 00:02:41 |
Chmurą, złożoną z drobin pyłu, |
| 00:02:44 |
jakich wiele we wszechświecie... |
| 00:02:48 |
Jednak to właśnie tu wydarzył się cud, |
| 00:03:56 |
Dzisiaj życie, nasze życie, |
| 00:03:59 |
jest tylko ogniwem |
| 00:04:02 |
które następowały po sobie na Ziemi |
| 00:04:08 |
Aż po dziś dzień, |
| 00:04:13 |
Są dla nas próbką tego, |
| 00:04:17 |
Roztopiona skała, wypływająca z wnętrza, |
| 00:04:20 |
krzepnąca, pękająca, tworząca pęcherze, |
| 00:04:22 |
bądź zastygająca w cienką skorupę, |
| 00:04:25 |
by na chwilę zapaść w drzemkę. |
| 00:04:42 |
Te kłęby dymu, |
| 00:04:46 |
ukazują nam pierwotną jej atmosferę. |
| 00:04:49 |
Atmosferę pozbawioną tlenu. |
| 00:04:54 |
Atmosferę gęstą od pary wodnej, |
| 00:04:56 |
złożoną głównie z dwutlenku węgla. |
| 00:05:03 |
Piec. |
| 00:05:15 |
Ale dzięki wodzie, |
| 00:05:21 |
W odpowiedniej odległości od Słońca, |
| 00:05:25 |
idealna ziemska równowaga |
| 00:05:31 |
Para wodna ulegała kondensacji |
| 00:05:36 |
I pojawiły się rzeki. |
| 00:05:49 |
To rzeki nadały kształt |
| 00:05:52 |
wypełniając luki, |
| 00:05:54 |
żłobiąc doliny. |
| 00:05:57 |
Spływała w kierunku tych najgębszych, |
| 00:06:03 |
Ze skał wydobywała minerały, |
| 00:06:05 |
I w końcu świeża woda oceanów... |
| 00:06:08 |
stała się słona. |
| 00:06:18 |
Woda to życie. |
| 00:06:21 |
Życie, które żłobi kanały. |
| 00:06:24 |
Są niczym żyły w ciele, |
| 00:06:27 |
jak naczynie dla życiodajnego soku, |
| 00:07:11 |
Blisko 4 miliardy lat później, |
| 00:07:14 |
gdzieś na Ziemi wciąż można odnaleźć te cuda, |
| 00:07:17 |
pozostawione przez popioły wulkanów, |
| 00:07:39 |
Tutaj są - materia i woda, |
| 00:07:42 |
Woda i materia. |
| 00:07:44 |
Połączone luźno i na stałe. |
| 00:07:46 |
To połączenie decyduje o |
| 00:08:05 |
Minerały i metale |
| 00:08:09 |
To gwiezdny pył. |
| 00:08:11 |
Pył, który koloruje Ziemię. |
| 00:08:21 |
Czerwień żelaza, czerń węgla. |
| 00:08:25 |
Błękit miedzi i żółć siarki. |
| 00:08:55 |
Skąd się wzięliśmy? |
| 00:08:57 |
Gdzie rozbłysła |
| 00:09:01 |
Cud wszechczasów, |
| 00:09:03 |
prymitywne formy życia, |
| 00:09:09 |
nadają im ich barwę. |
| 00:09:11 |
Nazwano je archebakteriami. |
| 00:09:21 |
Wszystkie one żywią się ciepłem Ziemi. |
| 00:09:23 |
Wszystkie, z wyjątkiem cyjanobakterii, |
| 00:09:31 |
Tylko one mają zdolność zwrócić się |
| 00:09:41 |
To żyjący przodkowie wszelkich, |
| 00:09:48 |
Te malutkie bakterie... |
| 00:09:50 |
I miliardy ich potomków... |
| 00:09:52 |
odmieniły los naszej planety. |
| 00:09:56 |
Zmieniły skład jej atmosfery. |
| 00:10:04 |
Co stało się z węglem, |
| 00:10:08 |
Nadal tu jest, |
| 00:10:12 |
Nigdzie lepiej się o tym nie przekonamy... |
| 00:10:14 |
niż tu, w Wielkim Kanionie Kolorado. |
| 00:10:18 |
Jego ściany ukazują blisko |
| 00:10:22 |
W tym miejscu było kiedyś morze, |
| 00:10:27 |
Tworzyły one skorupy, |
| 00:10:32 |
rozpuszczony teraz w wodach oceanu. |
| 00:10:34 |
Gdy umierały, skorupy opadały na dno... |
| 00:10:37 |
wyściełając dno oceanów. |
| 00:10:41 |
Te warstwy to nagromadzone skorupy |
| 00:10:55 |
To dzięki nim |
| 00:10:59 |
i mogły się rozwinąć inne formy życia. |
| 00:11:16 |
To życie zmieniło atmosferę. |
| 00:11:19 |
Życie roślinne, |
| 00:11:23 |
która umożliwiła rozdzielenie cząsteczki wody |
| 00:11:27 |
I powietrze wypełniło się tlenem. |
| 00:11:41 |
Gospodarka wodna Ziemi |
| 00:11:45 |
Wodospady, para wodna, |
| 00:11:48 |
chmury, deszcz, źródła, |
| 00:11:52 |
rzeki, morza, oceany, lodowce... |
| 00:11:57 |
To nieprzerwany cykl. |
| 00:11:59 |
Na Ziemi zawsze znajduje się |
| 00:12:03 |
Wszystkie następujące po sobie |
| 00:12:09 |
Tę zadziwiającą substancję. |
| 00:12:12 |
Jedną z najbardziej niestabilnych. |
| 00:12:15 |
Występuje w stanie ciekłym jako woda, |
| 00:12:17 |
w gazowym jako para wodna, |
| 00:12:19 |
a w stałym jako lód. |
| 00:12:30 |
Zimą, na Syberii, |
| 00:12:35 |
można dostrzec rozkład sił, |
| 00:12:40 |
Lód, lżejszy od wody, |
| 00:12:43 |
zamiast zalegać na dnie. |
| 00:12:45 |
Tworzy w ten sposób |
| 00:12:48 |
pod którą może utrzymać się życie. |
| 00:13:33 |
Istotą życia jest połączenie. |
| 00:13:37 |
Wszystko jest ze sobą powiązane. |
| 00:13:39 |
Nic nie jest samowystarczalne. |
| 00:13:41 |
Woda i powietrze są nierozłączne, |
| 00:13:44 |
zespolone w życiu, |
| 00:13:53 |
Chmury formowane nad oceanami, |
| 00:13:58 |
który z powrotem trafia |
| 00:14:02 |
Współdzielenie jest wszystkim. |
| 00:14:12 |
Zielony obszar, wyłaniający się zza chmur, |
| 00:14:18 |
70% gazu, bez którego |
| 00:14:23 |
pochodzi od glonów, |
| 00:14:29 |
Nasza Ziemia zależna jest od równowagi, |
| 00:14:32 |
w której każde stworzenie |
| 00:14:35 |
i istnieje dzięki egzystencji |
| 00:14:39 |
Subtelna i krucha harmonia, |
| 00:14:45 |
Koralowce to połączenie glonów ze skorupami. |
| 00:14:51 |
Wielka Rafa Koralowa, |
| 00:14:54 |
rozciąga się na blisko |
| 00:14:58 |
i jest domem dla 1500 gatunków ryb, |
| 00:15:02 |
4 tysięcy gatunków mięczaków... |
| 00:15:05 |
i 400 gatunków koralowców. |
| 00:15:08 |
To od tych koralowców |
| 00:15:34 |
Ziemia liczy sobie miliardy lat. |
| 00:15:38 |
Ponad 4 miliardy lat |
| 00:15:46 |
Wśród mnogości gatunków, |
| 00:15:48 |
drzewa są szczytową, |
| 00:15:50 |
idealną, żyjącą rzeźbą. |
| 00:15:54 |
Drzewa ignorują grawitację. |
| 00:15:56 |
Są jedynym naturalnym elementem |
| 00:16:01 |
Rosną bez pośpiechu w kierunku Słońca, |
| 00:16:27 |
Odziedziczyły po tych |
| 00:16:31 |
moc chwytania energii słonecznej. |
| 00:16:35 |
Magazynują ją i żywią się nią, |
| 00:16:38 |
przemieniając ją w drewno i liście, |
| 00:16:41 |
które następnie rozkładają się |
| 00:16:44 |
roślin i materii ożywionej. |
| 00:16:48 |
Tak oto, stopniowo, |
| 00:16:51 |
tworzy się niezbędna dla życia gleba. |
| 00:17:04 |
Gleba, miejsce odwiecznej aktywności |
| 00:17:08 |
w której roi się od mikroorganizmów, |
| 00:17:11 |
pożywiających się, drążących, |
| 00:17:16 |
Wytwarzają one próchnicę, |
| 00:17:41 |
Co my wiemy o życiu na Ziemi? |
| 00:17:44 |
O ilu gatunkach wiemy? |
| 00:17:47 |
O jednej dziesiątej? Może o setnej? |
| 00:17:50 |
Co wiemy o powiązaniach między nimi? |
| 00:17:55 |
Ziemia jest cudem. |
| 00:17:58 |
Życie pozostaje tajemnicą. |
| 00:18:20 |
Rodziny form zwierzęcych, |
| 00:18:21 |
o wspólnych zwyczajach i rytuałach, |
| 00:18:47 |
Niektóre przystosowały się do środowiska, |
| 00:18:50 |
a ich środowisko przystosowało się do nich. |
| 00:18:53 |
Z obopólną korzyścią. |
| 00:18:55 |
Zwierzę zaspokaja swój głód, |
| 00:19:41 |
W tej wielkiej przygodzie, |
| 00:19:44 |
każdy gatunek ma do odegrania swoją rolę, |
| 00:19:47 |
każdy ma tu swoje miejsce. |
| 00:19:50 |
Żaden nie jest niepotrzebny czy szkodliwy. |
| 00:19:53 |
Wszystkie żyją w równowadze. |
| 00:20:11 |
I właśnie w tym miejscu ty, |
| 00:20:13 |
homo sapiens, "człowiek rozumny", |
| 00:20:16 |
wkraczasz na scenę. |
| 00:20:19 |
Czerpiesz korzyści z fantastycznej spuścizny, |
| 00:20:22 |
zapisanej ci, |
| 00:20:33 |
Masz ledwie 200 tysięcy lat, |
| 00:20:36 |
ale całkowicie zmieniłeś oblicze Ziemi. |
| 00:20:41 |
Pomimo własnej słabości, |
| 00:20:43 |
zająłeś każde możliwe środowisko, |
| 00:20:46 |
podbiłeś takie połacie lądu, |
| 00:20:49 |
jak żaden inny gatunek przed tobą. |
| 00:21:04 |
Po 180 tysiącach lat koczowania, |
| 00:21:07 |
dzięki łagodniejszemu klimatowi, |
| 00:21:11 |
Przetrwanie nie zależało już od polowania. |
| 00:21:15 |
Ludzie wybrali życie |
| 00:21:19 |
obfitującym w ryby, zwierzynę i roślinność. |
| 00:21:22 |
Były tam równocześnie |
| 00:21:35 |
Ludzki geniusz sprawił, |
| 00:21:39 |
wynalazek, który otworzył nowe horyzonty... |
| 00:21:43 |
I zamienił ludzi w nawigatorów. |
| 00:22:17 |
Po dziś dzień, |
| 00:22:21 |
zasiedla wybrzeża kontynentów... |
| 00:22:23 |
albo brzegi rzek i jezior. |
| 00:23:00 |
Pierwsze miasta powstały |
| 00:23:05 |
To duży przełom w historii ludzkości. |
| 00:23:09 |
Miasta pozwoliły ludziom |
| 00:23:14 |
Stali się istotami społecznymi, |
| 00:23:17 |
spotykającymi i wymieniającymi się |
| 00:23:19 |
ujawniającymi podobieństwa |
| 00:23:22 |
Krótko mówiąc, zostali ucywilizowani. |
| 00:24:10 |
Jedyna energia, której używali |
| 00:24:14 |
lub z ich własnych mięśni. |
| 00:24:17 |
Tak wyglądało życie naszych przodków. |
| 00:24:21 |
Dla co czwartej osoby na Ziemi |
| 00:24:25 |
Do dziś, w ten sposób żyje 1,5 miliarda ludzi, |
| 00:24:28 |
czyli więcej niż we wszystkich |
| 00:24:47 |
Biorąc od Ziemi |
| 00:24:51 |
przez tysiące lat, związek |
| 00:24:55 |
był doskonale zrównoważony. |
| 00:24:57 |
Przez długi czas, ekonomia |
| 00:25:18 |
Średnia długość życia jest mała, |
| 00:25:23 |
Na codziennym życiu |
| 00:25:28 |
Edukacja jest rzadkim przywilejem. |
| 00:25:31 |
Dzieci są dla rodziny cenne, |
| 00:25:35 |
ale tylko dopóty, |
| 00:25:37 |
jest niezbędna, by zapewnić przetrwanie. |
| 00:25:51 |
Ziemia karmi ludzi, ubiera ich. |
| 00:25:55 |
Wypełnia ich codzienne potrzeby. |
| 00:25:57 |
Wszystko mamy dzięki Ziemi. |
| 00:26:08 |
Miasta zmieniły zarówno ludzką naturę, |
| 00:26:12 |
Rolnicy zostali rzemieślnikami lub kupcami |
| 00:26:21 |
To, co Ziemia daje rolnikowi, |
| 00:26:27 |
Dobra wędrują z rąk do rąk, |
| 00:26:29 |
podobnie jak nowe idee. |
| 00:26:46 |
Geniusz ludzkości polega na tym, |
| 00:26:52 |
Ludzie próbowali poszerzać |
| 00:26:55 |
ale znają swoje limity. |
| 00:26:57 |
Siłę fizyczną, |
| 00:27:02 |
odnaleźliśmy w zwierzętach, |
| 00:27:23 |
Ale jak tu zdobywać świat |
| 00:27:27 |
Wynalazek rolnictwa |
| 00:27:30 |
sprawił, że nie musieliśmy już polować. |
| 00:27:37 |
Rolnictwo zakończyło pewien rozdział. |
| 00:27:42 |
Rolnictwo było naszą pierwszą, |
| 00:27:46 |
Zdarzyło się to |
| 00:27:49 |
ale zmieniło związek |
| 00:27:59 |
Skończył się okres polowań i zbieractwa. |
| 00:28:03 |
Rolnictwo zaowocowało nadwyżkami żywności |
| 00:28:06 |
i dało początek miastom |
| 00:28:15 |
Dla potrzeb rolnictwa, |
| 00:28:17 |
zaprzęgliśmy do pracy |
| 00:28:21 |
dla których w końcu |
| 00:28:24 |
Tysiące lat walki o kawałek strawy |
| 00:28:29 |
Wraz z odkryciem ziaren, |
| 00:28:32 |
i nauczyliśmy się dostosowywać je |
| 00:28:35 |
One zaś, dostarczyły |
| 00:28:49 |
Jesteśmy tacy sami |
| 00:28:51 |
Naszą nadrzędną potrzebą jest pożywienie. |
| 00:28:58 |
Gdy gleba przestaje być tak szczodra, |
| 00:29:03 |
jesteśmy zdolni |
| 00:29:08 |
by wycisnąć z ziemi to, |
| 00:29:29 |
Człowiek kształtował Ziemię |
| 00:29:33 |
z niemal nabożną czcią |
| 00:30:02 |
Rolnictwo wciąż jest najbardziej |
| 00:30:07 |
Połowa ludzkości |
| 00:30:11 |
Ponad 3/4 tej rolniczej społeczności |
| 00:30:15 |
Rolnictwo to tradycja... |
| 00:30:18 |
przekazywana z pokolenia na pokolenie. |
| 00:30:23 |
Trud, znój i harówka warunkuje |
| 00:30:28 |
Jednak po tak długim okresie |
| 00:30:31 |
znajdujemy sposób |
| 00:30:40 |
Te płomienie pochodzą z roślin. |
| 00:30:43 |
To cząstka Słońca. |
| 00:30:45 |
Czysta energia. |
| 00:30:48 |
przechwytywana i gromadzona przez rośliny |
| 00:30:51 |
od ponad 100 milionów lat. |
| 00:30:54 |
To węgiel. To gaz. |
| 00:30:56 |
To przede wszystkim ropa. |
| 00:31:29 |
I ta skumulowana energia |
| 00:31:38 |
Wraz z ropą rozpoczyna się era ludzi, |
| 00:31:43 |
Wraz z ropą niektórzy z nas |
| 00:31:48 |
I w ciągu 50 lat, |
| 00:31:51 |
Ziemia zmieniła się bardziej |
| 00:31:53 |
niż w ciągu wszystkich |
| 00:31:59 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:32:01 |
W ciągu ostatnich 60 lat, liczba ludności |
| 00:32:06 |
A ponad 2 miliardy ludzi |
| 00:32:14 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:32:17 |
Shenzhen w Chinach, z setkami drapaczy |
| 00:32:21 |
Jeszcze 40 lat temu |
| 00:32:30 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:32:32 |
W Szanghaju 3 tysiące |
| 00:32:36 |
zbudowano w zaledwie 20 lat. |
| 00:32:38 |
Kolejne setki są w trakcie budowy. |
| 00:32:47 |
Dziś ponad połowa z 7-miliardowej |
| 00:33:04 |
Nowy Jork. |
| 00:33:07 |
symbol wykorzystania energii, |
| 00:33:10 |
jaką Ziemia dostarcza ludziom. |
| 00:33:13 |
Siła robocza |
| 00:33:16 |
energia węgla, |
| 00:33:18 |
niepohamowana potęga ropy. |
| 00:33:21 |
Elektryczność pozwoliła |
| 00:33:24 |
Ta zaś, pozwoliła budować |
| 00:33:28 |
Nowy Jork to szesnasta gospodarka świata. |
| 00:33:36 |
Ameryka jako pierwsza |
| 00:33:41 |
rewolucyjną energię "czarnego złota". |
| 00:33:45 |
Z jej pomocą, |
| 00:33:47 |
kraj farmerów stał się |
| 00:33:53 |
Na polach maszyny zastąpiły ludzi. |
| 00:33:55 |
Litr ropy daje tyle energii, |
| 00:33:58 |
co sto par rąk w ciągu doby, |
| 00:34:02 |
ale na świecie tylko |
| 00:34:07 |
Pomimo tego, ich wysiłek jest kluczowy. |
| 00:34:12 |
W Stanach Zjednoczonych |
| 00:34:16 |
Produkowanym przez nich zbożem |
| 00:34:26 |
Ale większość tego zboża |
| 00:34:29 |
Zarówno tu, jak i w innych |
| 00:34:33 |
wytwarza się z niego pasze albo biopaliwa. |
| 00:34:45 |
Ta skumulowana energia słoneczna |
| 00:34:47 |
przegoniła widmo suszy, |
| 00:34:51 |
Żadne źródło nie umknie |
| 00:34:55 |
które pochłania 70% |
| 00:35:03 |
W przyrodzie wszystko jest połączone. |
| 00:35:06 |
Wzrost powierzchni pól uprawnych |
| 00:35:09 |
sprzyjają rozwojowi pasożytów. |
| 00:35:12 |
Pestycydy, kolejny dar |
| 00:35:17 |
służą ich tępieniu. |
| 00:35:19 |
Klęska nieurodzaju i widmo głodu |
| 00:35:24 |
Największym zmartwieniem... |
| 00:35:26 |
były nadwyżki, |
| 00:35:41 |
Ale toksyczne pestycydy |
| 00:35:45 |
gleby, roślin, zwierząt, |
| 00:35:48 |
Przeniknęły do jąder komórek, |
| 00:35:51 |
podobnie jak do komórki macierzystej, |
| 00:35:56 |
Czy są szkodliwe dla ludzi, |
| 00:36:00 |
Ci rolnicy w swoich |
| 00:36:04 |
zapewne wiedzą o tym najlepiej. |
| 00:36:21 |
Potem pojawiły się nawozy, |
| 00:36:31 |
Przyniosły one niespotykane rezultaty... |
| 00:36:34 |
na ziemiach do tej pory ignorowanych. |
| 00:36:37 |
Rośliny uprawne, |
| 00:36:40 |
ustąpiły miejsca najbardziej wydajnym |
| 00:36:45 |
I tak, w ostatnim stuleciu, |
| 00:36:47 |
3/4 gatunków, rozwijanych |
| 00:36:52 |
zniknęło z powierzchni Ziemi. |
| 00:36:55 |
Gdzie by nie spojrzeć, |
| 00:37:00 |
Szklarnie w hiszpańskiej Almerii... |
| 00:37:03 |
są ogrodem warzywnym Europy. |
| 00:37:05 |
Miasto ujednoliconych rozmiarowo |
| 00:37:08 |
na setki ciężarówek, |
| 00:37:11 |
które rozwiozą te produkty |
| 00:37:16 |
Im bardziej kraj się rozwija, |
| 00:37:18 |
tym więcej mięsa spożywają jego mieszkańcy. |
| 00:37:21 |
Czyż można zaspokoić ogólnoświatowe |
| 00:37:24 |
do skupiana bydła w farmach hodowlanych? |
| 00:37:28 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:37:30 |
Jak w przypadku żywego inwentarza, |
| 00:37:34 |
Produkowanie mięsa szybciej |
| 00:37:49 |
Na tych rozległych farmach, |
| 00:37:53 |
nie rośnie nawet źdźbło trawy. |
| 00:37:57 |
Kawalkada ciężarówek z każdego |
| 00:37:59 |
paszy sojowej |
| 00:38:02 |
które przeistoczą się w tony mięsa. |
| 00:38:07 |
Rezultat jest taki, |
| 00:38:11 |
by otrzymać 1 kilogram ziemniaków, |
| 00:38:14 |
4 tysiące litrów na 1 kilogram ryżu, |
| 00:38:17 |
i 13 tysięcy litrów |
| 00:38:21 |
Nie wspominając już o ropie |
| 00:38:35 |
Nasze rolnictwo stało się zależne od ropy. |
| 00:38:39 |
Jest w stanie wyżywić |
| 00:38:41 |
ale różnorodność |
| 00:38:46 |
Wielu z nas żyje dzięki temu w komforcie |
| 00:38:50 |
jednak jest to życie |
| 00:38:56 |
Oto nowa miara czasu. |
| 00:39:00 |
Zegar naszego świata tyka dziś |
| 00:39:03 |
w rytm niezmordowanych maszyn, |
| 00:39:05 |
stukających w poszukiwaniu cząstek Słońca. |
| 00:39:08 |
Ich regularność nas zabezpiecza. |
| 00:39:11 |
A najmniejsze zakłócenia |
| 00:39:15 |
Cała planeta |
| 00:39:19 |
odmierzającym nasze nadzieje i iluzje. |
| 00:39:22 |
Nadzieje i iluzje, |
| 00:39:27 |
coraz bardziej nienasyconymi i rozrzutnymi. |
| 00:39:30 |
Wiemy, że koniec taniej ropy jest bliski, |
| 00:39:34 |
ale nie chcemy w to uwierzyć. |
| 00:39:41 |
Dla wielu z nas, ucieleśnieniem |
| 00:39:47 |
Los Angeles. |
| 00:39:50 |
W tym mieście, rozciągającym się |
| 00:39:53 |
liczba samochodów jest niemal równa |
| 00:40:09 |
Tutaj, co noc, można zobaczyć |
| 00:40:46 |
Dni wydają się tu blade |
| 00:40:51 |
kiedy to miasto |
| 00:40:57 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:40:59 |
Odległości nie mierzy się już w milach |
| 00:41:04 |
Samochód ukształtował nowe przedmieścia, |
| 00:41:08 |
w bezpiecznej odległości |
| 00:41:11 |
i gdzie schludne rządki domów |
| 00:41:16 |
Model szczęśliwej prowincji |
| 00:41:18 |
stał się powszechnym marzeniem, |
| 00:41:20 |
propagowanym przez wszystkie telewizje świata. |
| 00:41:28 |
Nawet tu, w Pekinie, |
| 00:41:30 |
sklonowano i skopiowano te dopasowane domy, |
| 00:41:33 |
które całkowicie wyparły tradycyjne pagody. |
| 00:41:50 |
Samochód stał się symbolem |
| 00:41:57 |
Gdyby każda społeczność |
| 00:42:00 |
zamiast 900 milionów pojazdów, |
| 00:42:05 |
mielibyśmy ich na planecie 5 miliardów. |
| 00:42:15 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:42:17 |
Im szybciej świat się rozwija, |
| 00:42:21 |
W każdym zakątku maszyny kopią, |
| 00:42:26 |
okruchy gwiazd, |
| 00:42:30 |
Minerały. |
| 00:42:56 |
W ciągu najbliższych 20 lat, |
| 00:43:00 |
niż w całej historii ludzkości. |
| 00:43:04 |
Korzystając z przywileju władzy, |
| 00:43:06 |
80% zasobów mineralnych |
| 00:43:09 |
jest pochłanianych |
| 00:43:31 |
Jeszcze przed końcem tego wieku, |
| 00:43:33 |
nadmierna eksploatacja |
| 00:43:48 |
Szybciej i szybciej. |
| 00:43:50 |
Stocznie masowo produkują |
| 00:43:52 |
zbiornikowce i kontenerowce, |
| 00:43:55 |
by zaspokajać potrzeby |
| 00:44:03 |
Większość wytwarzanych dóbr |
| 00:44:06 |
z kraju produkcji do kraju konsumpcji. |
| 00:44:11 |
Od 1950 roku poziom międzynarodowego handlu |
| 00:44:28 |
90% tej wymiany odbywa się drogą morską. |
| 00:44:32 |
Co roku przewozi się tędy |
| 00:44:37 |
Do największych |
| 00:44:40 |
takich jak Dubaj. |
| 00:44:44 |
Dubaj jest największym |
| 00:44:48 |
miejscem, gdzie niemożliwe |
| 00:44:51 |
Na przykład stworzenie |
| 00:45:24 |
Dubaj ma niewiele bogactw naturalnych, |
| 00:45:27 |
ale za pieniądze z ropy |
| 00:45:32 |
i pracowników z każdego zakątka Ziemi. |
| 00:45:34 |
Dubaj może zbudować las drapaczy chmur, |
| 00:45:38 |
a nawet stok narciarski |
| 00:45:41 |
Dubaj nie ma pól uprawnych, |
| 00:45:46 |
Dubaj nie ma wody, |
| 00:45:51 |
na odsalanie wody morskiej |
| 00:45:56 |
W Dubaju wiecznie świeci słońce, |
| 00:46:00 |
To miasto, gdzie nawet |
| 00:46:03 |
najdziksze sny |
| 00:46:06 |
Dubaj jest w pewnym sensie |
| 00:46:09 |
ze swoim 800 metrowym totemem nowoczesności |
| 00:46:13 |
który zadziwia cały świat. |
| 00:46:16 |
Przesada? Być może. |
| 00:46:19 |
Ale wygląda na to, |
| 00:46:22 |
Jest jak drogowskaz |
| 00:46:38 |
Nic nie jest tak sprzeczne z naturą |
| 00:46:41 |
a jednocześnie nic, tak jak Dubaj, |
| 00:46:47 |
Miasto zaledwie podąża za |
| 00:46:51 |
Nadal nie zrozumieliśmy, |
| 00:47:40 |
Co wiemy o podwodnym świecie? |
| 00:47:44 |
która pokrywa 3/4 planety. |
| 00:47:48 |
Głębia oceanu pozostaje tajemnicą. |
| 00:47:50 |
Żyją tam tysiące gatunków, |
| 00:48:11 |
Od 1950 roku |
| 00:48:16 |
z 18 do 100 milionów ton rocznie. |
| 00:48:21 |
Tysiące trawlerów przetwórczych |
| 00:48:33 |
3/4 łowisk jest już wyjałowionych, |
| 00:48:36 |
bądź zagrożonych takim stanem. |
| 00:49:19 |
Ponieważ ryby są tak masowo wyławiane, |
| 00:49:22 |
nie mają szans na reprodukcję. |
| 00:49:25 |
Niszczymy cykl życiowy, |
| 00:49:40 |
Na wybrzeżach, |
| 00:49:45 |
Pierwszy znak: |
| 00:49:50 |
Czułe na urbanizację |
| 00:49:53 |
teraz spotykają kolejny problem: głód. |
| 00:49:57 |
W nierównej bitwie |
| 00:50:00 |
nie mają szans |
| 00:50:12 |
Drugi znak: |
| 00:50:13 |
Ptaki wodne muszą pokonywać coraz |
| 00:50:18 |
Przy obecnym tempie, |
| 00:50:36 |
W Dakarze, tradycjne połowy |
| 00:50:40 |
ale dziś, sieci często są puste. |
| 00:51:03 |
Ryby są głównym pożywieniem |
| 00:51:34 |
Ale czy można przewidzieć niepojęte? |
| 00:51:38 |
Opuszczone łodzie, |
| 00:51:40 |
wody pozbawione ryb? |
| 00:52:07 |
Zapomnieliśmy, że te zapasy |
| 00:52:11 |
500 milionów ludzi |
| 00:52:15 |
To więcej niż ludność Europy. |
| 00:52:18 |
Oni znają wartość wody. |
| 00:52:21 |
Wiedzą jak używać jej oszczędnie. |
| 00:52:23 |
Ich życie zależy od studni, |
| 00:52:27 |
które nagromadziły się tu |
| 00:52:32 |
Czyli 25 tysięcy lat temu. |
| 00:52:41 |
Dzięki tej wodzie |
| 00:52:45 |
stanowiąca pożywienie |
| 00:52:47 |
Kolisty kształt tych pól wywodzi się |
| 00:52:50 |
z rozmieszczenia rur nawadniających. |
| 00:53:08 |
Cena jest jednak wysoka. |
| 00:53:12 |
Wody reliktowe |
| 00:53:23 |
W Arabii Saudyjskiej, marzenie o |
| 00:53:29 |
Tak jak na mapie |
| 00:53:31 |
te białe kropki |
| 00:53:35 |
Systemy nawadniające nadal tam są. |
| 00:53:38 |
Zasilanie pomp wodnych również. |
| 00:53:40 |
Ale zasoby wód reliktowych |
| 00:53:57 |
Izrael przeistoczył pustynię |
| 00:54:00 |
Mimo że te cieplarnie |
| 00:54:04 |
zużycie wody nadal rośnie |
| 00:54:16 |
Potężna niegdyś rzeka Jordan |
| 00:54:20 |
Jej wody trafiły |
| 00:54:23 |
w skrzynkach z warzywami i owocami. |
| 00:55:01 |
Los Jordanu nie jest wyjątkiem. |
| 00:55:03 |
Na naszej planecie |
| 00:55:07 |
przez kilka miesięcy w roku |
| 00:55:22 |
Morze Martwe nazwę swą wywodzi |
| 00:55:26 |
które wyklucza życie. |
| 00:55:28 |
Pozbawione wód Jordanu |
| 00:55:31 |
Morze Martwe obniża swój poziom |
| 00:55:34 |
Zasolenie ciągle się zwiększa. |
| 00:55:37 |
Parując w wysokiej temperaturze, |
| 00:55:39 |
tworzy solne wyspy, |
| 00:55:42 |
piękne, ale jałowe. |
| 00:56:08 |
W Radżastanie, |
| 00:56:13 |
Miasto zostało zbudowane, |
| 00:56:17 |
które wytworzyły sztuczne jezioro. |
| 00:56:20 |
Dla jego projektantów, |
| 00:56:23 |
że zadedykowali jej pałac. |
| 00:56:51 |
Indie mogą stać się krajem, |
| 00:56:54 |
z powodu braku wody |
| 00:56:57 |
By wyżywić rozrastającą się populację, |
| 00:57:01 |
i w ciągu ostatnich 50 lat |
| 00:57:07 |
Zwycięstwo nad głodem |
| 00:57:10 |
W wielu regionach kraju, trzeba było |
| 00:57:16 |
W Indiach zachodnich |
| 00:57:27 |
Podziemne formacje wodonośne wysychają. |
| 00:57:50 |
Ogromne zbiorniki gromadzą wody monsunów, |
| 00:58:00 |
W porze suchej, kobiety z pobliskich wsi |
| 00:58:29 |
Tysiące kilometrów dalej, |
| 00:58:32 |
zużywanych jest 800 do 1000 litrów wody |
| 00:58:34 |
na jedną osobę dziennie. |
| 00:58:38 |
Las Vegas zbudowano na pustyni. |
| 00:58:41 |
Mieszkają tu miliony ludzi. |
| 00:58:43 |
Tysiące przyjeżdżają tu każdego miesiąca. |
| 00:58:46 |
Jego mieszkańcy należą do czołowych |
| 00:58:58 |
Palm Springs to kolejne |
| 00:59:01 |
i luksusowymi polami golfowymi. |
| 00:59:21 |
Jak długo jeszcze |
| 00:59:32 |
Ziemia nie nadąża. |
| 00:59:34 |
Rzeka Kolorado, |
| 00:59:38 |
jest jedną z tych, |
| 00:59:41 |
Co bardziej niepokojące, |
| 00:59:44 |
wysycha także jej źródło. |
| 00:59:47 |
Poziom wód jezior w jej pobliżu |
| 00:59:54 |
Jezioru Powell uzyskanie |
| 00:59:58 |
Teraz jest w jego połowie. |
| 01:00:03 |
Skutki niedoborów wody mogą dotknąć |
| 01:00:06 |
jeszcze przed rokiem 2025. |
| 01:00:10 |
Woda nadal występuje obficie |
| 01:00:17 |
Mokradła. |
| 01:00:29 |
Są one niezbędne |
| 01:00:34 |
Stanowią 6% powierzchni planety. |
| 01:00:39 |
Są jak gąbka, |
| 01:00:46 |
Absorbują ją w porze deszczowej, |
| 01:00:48 |
a uwalniają w porze suchej. |
| 01:01:06 |
Woda wydobywa się ze szczelin górskich |
| 01:01:08 |
niosąc ze sobą |
| 01:01:12 |
Ten proces daje życie |
| 01:01:15 |
których różnorodność |
| 01:01:24 |
Ich spokojne wody |
| 01:01:28 |
w której rośliny i mikroorganizmy |
| 01:01:31 |
i trawią wszelkie zanieczyszczenia. |
| 01:01:36 |
Te bagna są |
| 01:01:38 |
dla regeneracji |
| 01:01:55 |
Mokradła były postrzegane jako |
| 01:01:59 |
nie nadające się do zamieszkania. |
| 01:02:02 |
W naszej niepohamowanej |
| 01:02:04 |
przekształciliśmy je |
| 01:02:08 |
pola uprawne albo działki budowlane. |
| 01:02:31 |
W ostatnim stuleciu |
| 01:02:37 |
Nie znamy ani ich bogactw, |
| 01:02:46 |
Wszelka żywa materia jest połączona. |
| 01:02:51 |
Woda, powietrze, gleba, drzewa. |
| 01:02:56 |
Magia świata |
| 01:03:34 |
Drzewa wydychają wodę gruntową |
| 01:03:38 |
Tworzą one baldachim, który łagodzi |
| 01:03:42 |
i chroni glębę przed erozją. |
| 01:03:48 |
Lasy dostarczają wilgoci |
| 01:03:52 |
Są rodzicami deszczu. |
| 01:04:00 |
Magazynują one węgiel |
| 01:04:03 |
w ilości większej |
| 01:04:07 |
Stanowią fundament |
| 01:04:10 |
od której wszyscy jesteśmy zależni. |
| 01:04:21 |
Dziewicze lasy są środowiskiem życia |
| 01:04:27 |
innymi słowy, |
| 01:04:31 |
Każdego roku odkrywamy gatunki |
| 01:04:36 |
owady, ptaki i ssaki. |
| 01:05:12 |
Te lasy są naszym lekarstwem. |
| 01:05:16 |
Substancje wydzielane przez te rośliny, |
| 01:05:18 |
są rozpoznawane przez nasz organizm. |
| 01:05:21 |
Nasze komórki mówią tym samym językiem. |
| 01:05:24 |
Należymy do tej samej rodziny. |
| 01:05:51 |
Namorzyny to lasy, |
| 01:05:55 |
Jak rafy koralowe, |
| 01:05:59 |
Ich korzenie przeplatają się, |
| 01:06:02 |
i mięczaków przybywających tu na gody. |
| 01:06:05 |
Namorzyny chronią |
| 01:06:08 |
pływami i erozją. |
| 01:06:10 |
Los wielu ludzi od nich zależy. |
| 01:06:13 |
Pomimo tego, w ciągu wieku, |
| 01:06:22 |
Jedną z przyczyn |
| 01:06:25 |
są farmy krewetek |
| 01:06:30 |
Aeratory nawadniają wody |
| 01:06:33 |
które chronią krewetki |
| 01:06:36 |
ale nie namorzyny. |
| 01:06:44 |
Ale wycinka drzew |
| 01:06:50 |
Każdego roku, 13 milionów |
| 01:06:54 |
obszar wielkości połowy Polski |
| 01:06:56 |
znika przez pożary i wycinkę. |
| 01:07:07 |
Powierzchnia największego |
| 01:07:11 |
lasu amazońskiego, |
| 01:07:14 |
Las ustąpił miejsca ranczom |
| 01:07:18 |
95% zbiorów z tych pól służy jako pasza |
| 01:07:22 |
dla żywego inwentarza w Europie i Azji. |
| 01:07:35 |
Tak oto las zostaje zamieniony w mięso. |
| 01:07:47 |
Kiedy spłoną, |
| 01:07:50 |
wydzielają ogromne ilości węgla. |
| 01:07:52 |
Stanowi to około 20% wszystkich |
| 01:07:58 |
Wycinka lasów to jeden |
| 01:08:13 |
Tysiące gatunków znikają, |
| 01:08:17 |
Razem z nimi, |
| 01:08:23 |
Inteligencja żyjącej materii, |
| 01:08:26 |
znika na zawsze. |
| 01:08:44 |
Jeszcze 20 lat temu Borneo, |
| 01:08:48 |
pokrywały połacie dziewiczych lasów. |
| 01:08:52 |
Przy obecnym tempie wylesiania, |
| 01:08:54 |
znikną one całkowicie w ciągu 10 lat. |
| 01:08:58 |
Żywa materia związana jest |
| 01:09:04 |
Na Borneo ta więź została zerwana. |
| 01:09:07 |
Na jednym z najbardziej |
| 01:09:26 |
Ta katastrofa została wywołana |
| 01:09:31 |
jednego z najbardziej wydajnych |
| 01:09:35 |
Olej palmowy nie tylko zaspokaja |
| 01:09:39 |
ale wchodzi również w skład kosmetyków, |
| 01:09:48 |
Różnorodność leśnego ekosystemu |
| 01:09:50 |
została zastąpiona jednym |
| 01:09:53 |
Monokultura jest prosta i bardzo produktywna. |
| 01:09:57 |
Dla miejscowej ludności |
| 01:10:01 |
To przemysł rolniczy. |
| 01:10:12 |
Kolejnym przykładem |
| 01:10:17 |
Wykorzystuje się go |
| 01:10:19 |
Plantacje rozrastają się |
| 01:10:31 |
Monokultury zajmują coraz |
| 01:10:36 |
ale monokultura to nie las. |
| 01:10:39 |
Z definicji, |
| 01:10:44 |
Jeden las nie zastąpi innego lasu. |
| 01:10:48 |
U stóp tych drzew eukaliptusowych |
| 01:10:50 |
nie rośnie nic, ponieważ ich liście |
| 01:10:53 |
wytwarzają trującą substancję. |
| 01:10:56 |
Rosną szybko, |
| 01:11:17 |
Pasza sojowa, olej palmowy, |
| 01:11:21 |
Wylesianie niszczy niezbędne, |
| 01:11:26 |
Jednak w innych rejonach, wycinka |
| 01:11:36 |
Ponad 2 miliardy ludzi, |
| 01:11:38 |
prawie 1/3 światowej populacji, |
| 01:11:41 |
nadal zależna jest od węgla drzewnego. |
| 01:11:55 |
W Haiti, jednym z |
| 01:11:59 |
węgiel drzewny jest podstawowym paliwem. |
| 01:12:03 |
Kiedyś "perła Karaibów", |
| 01:12:06 |
dziś Haiti nie jest w stanie zapewnić bytu |
| 01:12:24 |
Na wzgórzach Haiti |
| 01:12:28 |
Całkiem nagie, gleby nie absorbują |
| 01:12:33 |
Bez roślinności |
| 01:12:36 |
nic nie utrzyma tu gleby. |
| 01:12:39 |
Deszcze spłukały ją aż do morza. |
| 01:12:43 |
Erozja pogarsza jakość gleby. |
| 01:12:47 |
To co zostało nie nadaje się pod uprawę. |
| 01:12:52 |
W niektórych rejonach Madagaskaru |
| 01:12:57 |
Na stokach widnieją głębokie wyrwy |
| 01:13:10 |
Cienka i delikatna gleba |
| 01:13:15 |
Wskutek erozji, |
| 01:13:17 |
która formowała się |
| 01:14:07 |
Oto jedna z teorii na temat Rapanui, |
| 01:14:10 |
ludu zamieszkującego Wyspę Wielkanocną, |
| 01:14:12 |
nad którą, być może, |
| 01:14:16 |
Żyjąc na wyspie |
| 01:14:19 |
lud Rapanui eksploatował jej zasoby, |
| 01:14:22 |
aż nic z nich nie zostało. |
| 01:14:24 |
Ich cywilizacja nie przetrwała. |
| 01:14:28 |
Na ich wyspie |
| 01:14:32 |
Zniknęły. |
| 01:14:34 |
Rapanui wycięli je dla drewna. |
| 01:14:37 |
Zapoczątkowali tym samym |
| 01:14:41 |
Rapanui nie mogli już wypływać na połowy. |
| 01:14:44 |
Nie było drewna, by budować kanu. |
| 01:14:47 |
Mimo że Rapanui byli jedną |
| 01:14:52 |
dysponowali nowoczesnym rolnictwem, |
| 01:14:56 |
dali się złapać w pułapkę przeludnienia |
| 01:15:04 |
Doświadczyli niepokojów społecznych, |
| 01:15:08 |
Większość nie przetrwała kataklizmu. |
| 01:16:00 |
Prawdziwą tajemnicą Wyspy Wielkanocnej |
| 01:16:05 |
teraz już to wiemy. |
| 01:16:07 |
Tajemnicą jest, dlaczego Rapanui |
| 01:16:17 |
To tylko jedna z wielu teorii, |
| 01:16:20 |
ale o dość szczególnym dziś znaczeniu |
| 01:16:24 |
Od roku 1950 |
| 01:16:30 |
Od roku 1950, naszą wyspę, |
| 01:16:35 |
niż w ciągu wcześniejszych |
| 01:16:43 |
Nigeria jest największym |
| 01:16:47 |
a mimo to 70% jej mieszkańców |
| 01:16:52 |
Bogactwo jest tutaj, |
| 01:16:58 |
To reguła obowiązująca na całym świecie. |
| 01:17:01 |
Połowa światowej biedoty |
| 01:17:21 |
Nasz model rozwoju nie sprawdził się. |
| 01:17:25 |
W ciągu 50 lat wytworzyła się przepaść |
| 01:17:29 |
między biednymi i bogatymi. |
| 01:17:32 |
Dzisiaj, połowa światowych bogactw |
| 01:17:35 |
jest w rękach 2% populacji. |
| 01:17:43 |
Czy taka nierówność może się utrzymać? |
| 01:17:46 |
Bogactwa są powodem migracji ludności, |
| 01:17:49 |
o nieznanych nam rozmiarach. |
| 01:17:52 |
Miasto Lagos w 1960 roku |
| 01:17:58 |
W roku 2025 będzie ich 16 milionów. |
| 01:18:07 |
Lagos jest jedną z najszybciej |
| 01:18:11 |
Migrują tu głównie rolnicy, |
| 01:18:15 |
z powodów ekonomicznych, |
| 01:18:18 |
czy też z powodu wyczerpania zasobów. |
| 01:18:27 |
To całkowicie nowy typ rozwoju miast, |
| 01:18:29 |
powodowany bardziej |
| 01:18:37 |
Każdego tygodnia liczba mieszkańców miast |
| 01:19:01 |
Jedna osoba na sześć |
| 01:19:04 |
niezdrowym, przeludnionym środowisku, |
| 01:19:07 |
bez dostępu do artykułów pierwszej potrzeby, |
| 01:19:09 |
jak woda, kanalizacja, elektryczność. |
| 01:19:44 |
Ponownie rozprzestrzenia się głód. |
| 01:19:46 |
Cierpi od niego prawie miliard ludzi. |
| 01:20:33 |
Na całej planecie najbiedniejsi |
| 01:20:38 |
nadal kopiemy w poszukiwaniu zasobów, |
| 01:20:43 |
Wypatrujemy ich coraz dalej, |
| 01:20:45 |
na jeszcze nietkniętych terytoriach, |
| 01:20:48 |
w rejonach, które coraz trudniej eksploatować. |
| 01:21:01 |
Nie zmieniamy naszego modelu. |
| 01:21:04 |
Ropa może się skończyć? |
| 01:21:07 |
Nadal możemy ją otrzymać |
| 01:21:12 |
Największe ciężarówki świata |
| 01:21:16 |
Proces ogrzewania i oddzielania |
| 01:21:19 |
wymaga milionów kubików wody. |
| 01:21:24 |
Potrzebna jest ogromna ilość energii. |
| 01:21:27 |
Zanieczyszczenie jest katastrofalne. |
| 01:21:32 |
Najwyraźniej najpilniejszym priorytetem |
| 01:21:35 |
jest dobrać się |
| 01:22:13 |
Budujemy coraz większe tankowce. |
| 01:22:16 |
Nasze potrzeby energetyczne |
| 01:22:20 |
Zużywamy energię |
| 01:22:23 |
który potrzebuje |
| 01:22:43 |
A wszystko kręci się wokół węgla. |
| 01:22:45 |
Za kilkadziesiąt lat węgiel, |
| 01:22:49 |
a który natura uwięziła |
| 01:22:52 |
dając miejsce życiu, |
| 01:22:54 |
zostanie masowo wypompowany z powrotem. |
| 01:22:56 |
Atmosfera się ogrzewa. |
| 01:23:01 |
Jeszcze kilka lat temu nie do pomyślenia było, |
| 01:23:09 |
Transport, przemysł, |
| 01:23:14 |
Nasze działania uwalniają |
| 01:23:18 |
Nieświadomie, cząsteczka za cząsteczką, |
| 01:23:22 |
naruszyliśmy równowagę klimatyczną Ziemi. |
| 01:23:31 |
Wszystkie oczy zwrócone są |
| 01:23:34 |
gdzie skutki globalnego ocieplenia |
| 01:23:38 |
To się dzieje szybko, bardzo szybko. |
| 01:23:43 |
Północno-zachodni korytarz, |
| 01:23:46 |
przez biegun, otwiera się. |
| 01:23:49 |
Arktyczna pokrywa lodowa topnieje. |
| 01:23:57 |
Na skutek efektu cieplarnianego, |
| 01:23:59 |
czapa lodowa straciła 40% |
| 01:24:04 |
Jej powierzchnia |
| 01:24:09 |
Do roku 2030 |
| 01:24:12 |
Niektórzy twierdzą, że do 2015. |
| 01:24:15 |
Niedługo, latem nie zaświadczymy tu lodu. |
| 01:24:35 |
Promienie słoneczne, |
| 01:24:39 |
dziś przedostają się |
| 01:24:42 |
Proces ocieplenia nabiera tempa. |
| 01:24:54 |
Ten lód zawiera |
| 01:24:58 |
Stężenie dwutlenku węgla |
| 01:25:00 |
nie było tak wysokie |
| 01:25:06 |
Ludzkość nigdy nie oddychała |
| 01:25:21 |
Czy nadmierne zużycie zasobów |
| 01:25:27 |
Zmiany klimatyczne |
| 01:25:31 |
Do roku 2050, |
| 01:25:34 |
jest zagrożona wyginięciem. |
| 01:25:38 |
W regionach polarnych, równowaga w |
| 01:27:29 |
Na wybrzeżach Grenlandii |
| 01:28:00 |
W pobliżu Bieguna północnego, |
| 01:28:02 |
straciła 30% swojej masy |
| 01:28:09 |
Gwałtowne ocieplenie Grenlandii |
| 01:28:12 |
powoduje, że słodkie wody kontynentu |
| 01:28:14 |
wlewają się do słonych oceanów. |
| 01:28:19 |
Lody Grenlandii zawierają |
| 01:28:24 |
Jeśli stopnieją, |
| 01:29:02 |
A przecież nie ma tam przemysłu. |
| 01:29:05 |
Lód Grenlandii cierpi |
| 01:29:08 |
emitowanych w innych miejscach Ziemi. |
| 01:29:11 |
Nasz ekosystem nie ma granic. |
| 01:29:14 |
Gdziekolwiek jesteśmy, nasze działania |
| 01:29:19 |
Atmosfera naszej planety |
| 01:29:23 |
To nasze wspólne dobro. |
| 01:29:26 |
W krajobrazie Grenlandii |
| 01:29:31 |
Czapa lodowa zaczyna topnieć szybciej |
| 01:29:33 |
niż najbardziej pesymistyczni naukowcy |
| 01:29:47 |
Coraz więcej rzek lodowcowych |
| 01:29:50 |
łączy się ze sobą |
| 01:29:54 |
Sądzono, że woda powinna zamarznąć |
| 01:29:58 |
Ona jednak wpływa pod lód, |
| 01:30:01 |
transportując płyty lodowe do morza, |
| 01:30:03 |
gdzie rozpadają się i tworzą góry lodowe. |
| 01:30:48 |
Przenikanie słodkich wód |
| 01:30:51 |
do słonych wód oceanów |
| 01:30:54 |
zagraża niżej położonym terenom lądowym. |
| 01:31:07 |
Poziomy mórz podnoszą się. |
| 01:31:09 |
Wraz z ociepleniem |
| 01:31:12 |
podnosząc swój poziom o 20 centrymetrów |
| 01:31:17 |
Wszystko staje się niestabilne. |
| 01:31:20 |
Rafy koralowe, dla przykładu, |
| 01:31:24 |
na najmniejsze nawet zmiany |
| 01:31:26 |
30% raf zniknęło. |
| 01:31:29 |
Są one zasadniczym ogniwem |
| 01:31:47 |
W atmosferze główne prądy powietrzne |
| 01:31:52 |
Zmienił się cykl opadów. |
| 01:31:54 |
Zmienia się geografia klimatów. |
| 01:31:58 |
Mieszkańcy nizinnych wysp, |
| 01:32:01 |
na Malediwach, |
| 01:32:03 |
Są coraz bardziej zatroskani. |
| 01:32:06 |
Niektórzy już szukają nowych, |
| 01:32:16 |
Jeśli poziomy mórz |
| 01:32:20 |
co zrobią takie miasta jak Tokio, |
| 01:32:22 |
najbardziej zaludnione miasto świata? |
| 01:32:25 |
Co roku prognozy naukowców |
| 01:32:29 |
70% ludności świata |
| 01:32:35 |
11 na 15 największych miast |
| 01:32:41 |
Wraz ze wzrostem poziomu mórz, |
| 01:32:44 |
pozbawiając mieszkańców wody pitnej. |
| 01:33:02 |
Zjawisko migracji jest nieuniknione. |
| 01:33:05 |
Jedyną niewiadomą jest jego skala. |
| 01:33:36 |
W Afryce, góra Kilimandżaro |
| 01:33:41 |
Zniknęło 80% pokrywającego ją lodowca. |
| 01:33:44 |
Latem nie ma tu już rzek. |
| 01:33:47 |
Miejscowa ludność boryka się |
| 01:33:51 |
Nawet na najwyższych szczytach świata, |
| 01:33:55 |
wieczne śniegi i lodowce cofają się. |
| 01:34:02 |
Nadal jednak lodowce te |
| 01:34:06 |
Magazynują wodę z monsunów |
| 01:34:09 |
uwalniając ją podczas letnich roztopów. |
| 01:34:23 |
W himalajskich lodowcach mają swe źródła |
| 01:34:28 |
Indus, Ganges, Mekong, Jangcy. |
| 01:34:32 |
2 miliardy ludzi piją ich wody |
| 01:34:36 |
i nawadniają nimi swoje uprawy, |
| 01:34:45 |
W delcie Gangesu i Brahmaputry, |
| 01:34:48 |
Bangladesz jest bezpośrednio |
| 01:34:52 |
topnienia lodów w Himalajach |
| 01:34:55 |
To jeden z najbiedniejszych |
| 01:34:59 |
Odczuł on już |
| 01:35:01 |
Nasilenie powodzi |
| 01:35:06 |
może zmieść z powierzchni Ziemi |
| 01:35:09 |
Kiedy ludzie doświadczą |
| 01:35:13 |
przenoszą się gdzie indziej. |
| 01:35:22 |
Kraje zamożne nie zostaną oszczędzone. |
| 01:35:24 |
Na całej planecie występują susze. |
| 01:35:27 |
Połowa pól uprawnych Australii |
| 01:36:17 |
Sukcesywnie niszczymy równowagę klimatyczną, |
| 01:36:21 |
dzięki której rozwijaliśmy się |
| 01:36:35 |
Wybucha coraz więcej pożarów. |
| 01:36:39 |
Które jeszcze bardziej |
| 01:36:43 |
Kiedy płoną drzewa, |
| 01:36:47 |
System sterujący naszym klimatem |
| 01:36:52 |
Naruszono podstawy, |
| 01:37:52 |
Zegar zmian klimatycznych |
| 01:37:58 |
Tu, na Syberii, |
| 01:38:02 |
jest tak zimno, |
| 01:38:06 |
Określa się ją mianem |
| 01:38:23 |
Pod jej powierzchnią tyka |
| 01:38:28 |
Gaz cieplarniany, |
| 01:38:33 |
Jeśli wieczna zmarzlina stopnieje, |
| 01:38:36 |
wytworzą efekt cieplarniany, |
| 01:38:39 |
ani nawet przewidzieć. |
| 01:38:42 |
Znajdziemy się wtedy |
| 01:39:09 |
Ludzkości pozostało mniej niż 10 lat |
| 01:39:13 |
i uniknięcie wkroczenia |
| 01:39:16 |
Życie na Ziemi |
| 01:39:51 |
Stworzyliśmy zjawiska, |
| 01:39:55 |
Od początków istnienia, woda, |
| 01:40:01 |
Ostatnio jednak |
| 01:40:05 |
Spójrzmy prawdzie w oczy. |
| 01:40:08 |
Musimy uwierzyć w to, co wiemy. |
| 01:40:11 |
Wszystko, co właśnie widzieliśmy, |
| 01:40:16 |
Odmieniliśmy Ziemię |
| 01:40:20 |
Zostało nam niewiele czasu, |
| 01:40:24 |
Jak to stulecie udźwignie ciężar |
| 01:40:28 |
jeśli my sami |
| 01:40:31 |
z tego, za co jesteśmy odpowiedzialni? |
| 01:40:37 |
/20% ludzi zamieszkujących Ziemię |
| 01:41:02 |
/Świat wydaje 12 razy więcej na zbrojenia |
| 01:41:06 |
/niż na pomoc krajom rozwijającym się. |
| 01:41:22 |
/Z powodu zanieczyszczenia wody pitnej, |
| 01:41:28 |
/Miliard ludzi nie ma dostępu |
| 01:41:42 |
/Prawie miliard ludzi cierpi głód. |
| 01:42:01 |
/Ponad połowa zboża, |
| 01:42:07 |
/przeznaczana jest |
| 01:42:24 |
/40% gruntów ornych |
| 01:42:42 |
/Każdego roku |
| 01:42:58 |
/1/4 ssaków, 1/8 ptaków, 1/3 płazów |
| 01:43:06 |
/Gatunki wymierają tysiąc razy szybciej |
| 01:43:20 |
/3/4 łowisk jest wyczerpanych, |
| 01:43:23 |
/krytycznie uszczuplonych, |
| 01:43:37 |
/Średnia temperatura ostatnich 15 lat |
| 01:43:41 |
/jest rekordową w całej historii. |
| 01:43:58 |
/Pokrywa lodowa jest o 40% cieńsza |
| 01:44:15 |
/Szacowana liczba "uchodźców klimatycznych" |
| 01:44:20 |
/do roku 2050 wynosi 200 milionów. |
| 01:44:31 |
Cena naszych działań jest wysoka. |
| 01:44:33 |
Płacą ją inni, |
| 01:44:37 |
widziałam obozy uchodźców, |
| 01:44:40 |
rozciągające się na pustyni. |
| 01:44:43 |
Jak wiele mężczyzn, kobiet i dzieci |
| 01:44:45 |
zostanie jutro |
| 01:44:51 |
Czy zawsze musimy budować mury, |
| 01:44:53 |
by przerwać łańcuch ludzkiej solidarności, |
| 01:44:55 |
by ludzi rozdzielić, by chronić |
| 01:45:01 |
Za późno na pesymizm. |
| 01:45:04 |
Wiem, że nawet jeden człowiek |
| 01:45:08 |
Za późno na pesymizm. |
| 01:45:10 |
Na całym świecie |
| 01:45:15 |
Nauczanie nigdy nie było dostępne |
| 01:45:18 |
Każdy, czy to bogaty czy biedny, |
| 01:45:23 |
Lesoto, jedno z najbiedniejszych |
| 01:45:26 |
jest również państwem, które, |
| 01:45:30 |
Katar, jeden z najbogatszych emiratów, |
| 01:45:33 |
otworzył się na najlepsze uniwersytety. |
| 01:45:36 |
Kultura, edukacja, badania i innowacje |
| 01:45:42 |
W obliczu nędzy i cierpienia, |
| 01:45:45 |
miliony organizacji pozarządowych |
| 01:45:48 |
między ludźmi jest silniejsza |
| 01:45:52 |
W Bangladeszu człowiek wymyślił |
| 01:45:55 |
i założył bank, |
| 01:45:58 |
W ciągu 30 lat odmienił dzięki temu |
| 01:46:01 |
życie 150 milionów ludzi. |
| 01:46:06 |
Antarktyda to kontynent |
| 01:46:10 |
których żaden kraj |
| 01:46:13 |
Te zasoby ofiarowane są |
| 01:46:16 |
Traktat podpisany przez 49 państw, |
| 01:46:22 |
Za późno na pesymizm. |
| 01:46:24 |
Rządy podpisały ustawy o ochronie |
| 01:46:29 |
To niewiele, a jednak dwa razy więcej |
| 01:46:32 |
Pierwsze naturalne parki |
| 01:46:37 |
Zajmują one 13% powierzchni kontynentów. |
| 01:46:40 |
Są to miejsca, gdzie ludzkie działania |
| 01:46:43 |
współgrają z innymi gatunkami, |
| 01:46:47 |
Ta harmonia między ludźmi i naturą |
| 01:46:52 |
a nie tylko wyjątkiem. |
| 01:46:54 |
Wśród miast USA, Nowy Jork zrozumiał |
| 01:46:58 |
Te lasy i jeziora |
| 01:47:07 |
W Korei Południowej |
| 01:47:11 |
Dzięki narodowemu programowi zalesiania, |
| 01:47:14 |
ponownie pokrywają 65% powierzchni kraju. |
| 01:47:17 |
Ponad 75% odpadów papierowych |
| 01:47:21 |
Kostaryka dokonała wyboru pomiędzy |
| 01:47:27 |
Nie ma tu już armii. |
| 01:47:29 |
Swoje bogactwa kraj ten |
| 01:47:32 |
i ochronę swoich lasów dziewiczych. |
| 01:47:35 |
Gabon jest czołowym dostawcą |
| 01:47:38 |
Zastosowano tu wycinkę selektywną. |
| 01:47:41 |
Nie więcej niż jedno drzewo na hektar. |
| 01:47:43 |
Tutejsze lasy są dla kraju |
| 01:47:47 |
mają jednak czas, by się zregenerować. |
| 01:47:50 |
Gwarantuje to program |
| 01:47:54 |
Takie programy |
| 01:48:01 |
Dla konsumentów jak i producentów |
| 01:48:03 |
sprawiedliwość to możliwość zarobku. |
| 01:48:05 |
Gdy handel jest uczciwy, |
| 01:48:09 |
wszyscy mogą prosperować |
| 01:48:20 |
Ale jak może istnieć |
| 01:48:22 |
pomiędzy ludźmi, których jedynym narzędziem |
| 01:48:25 |
a tymi, którzy mają do dyspozycji |
| 01:48:36 |
Bądźmy odpowiedzialnymi konsumentami. |
| 01:48:38 |
Pomyślmy, co kupujemy. |
| 01:48:42 |
Za późno na pesymizm. |
| 01:48:45 |
Widziałam rolnictwo na ludzką miarę. |
| 01:48:48 |
Może wyżywić całą planetę, |
| 01:48:49 |
jeśli tylko produkcja mięsa nie |
| 01:48:54 |
Widziałam rybaków, |
| 01:48:57 |
i troszczą się o bogactwa oceanu. |
| 01:49:01 |
Widziałam domy |
| 01:49:04 |
5 tysięcy ludzi mieszka w pierwszej |
| 01:49:08 |
we Freiburgu, w Niemczech. |
| 01:49:10 |
Inne miasta partnerują temu projektowi. |
| 01:49:12 |
Mombaj jest tysięcznym takim miastem. |
| 01:49:18 |
Rządy Nowej Zelandii, Islandii, |
| 01:49:22 |
uczyniły z wykorzystania |
| 01:49:24 |
sprawę najwyższej wagi. |
| 01:49:28 |
Wiem, że 80% zużywanej przez nas energii |
| 01:49:31 |
pochodzi ze źródeł kopalnych. |
| 01:49:34 |
Każdego tygodnia, w samych tylko |
| 01:49:39 |
Ale widziałam też w Danii |
| 01:49:42 |
prototyp takiej fabryki, |
| 01:49:45 |
która węgiel emituje |
| 01:49:48 |
Rozwiązanie przyszłościowe? |
| 01:49:52 |
Widziałam w Islandii |
| 01:49:54 |
elektrownię zasilaną ciepłem |
| 01:49:59 |
Widziałam węża morskiego, |
| 01:50:02 |
absorbującego ich energię |
| 01:50:11 |
Widziałam farmy wiatrowe |
| 01:50:14 |
które produkują 20% |
| 01:50:17 |
USA, Chiny, Indie, Niemcy i Hiszpania |
| 01:50:21 |
to najwięksi inwestorzy |
| 01:50:25 |
Stworzyli już ponad 2,5 miliona |
| 01:50:29 |
Gdzie na Ziemi nie wieje wiatr? |
| 01:50:34 |
Widziałam pustynne obszary |
| 01:50:39 |
Wszystko na Ziemi jest ze sobą połączone, |
| 01:50:41 |
a Ziemia połączona jest ze Słońcem, |
| 01:50:46 |
Czy ludzie, nie imitując roślin, |
| 01:50:50 |
W ciągu jednej godziny |
| 01:50:53 |
taką ilość energii, jaką cała ludzka |
| 01:50:58 |
Jak długo istnieje Ziemia, |
| 01:51:00 |
tak długo energia słoneczna |
| 01:51:03 |
Musimy przestać wiercić w Ziemi |
| 01:51:08 |
Jedyne co musimy zrobić, |
| 01:51:11 |
Te eksperymenty są tylko przykładami, |
| 01:51:17 |
Są znakiem nowej przygody |
| 01:51:21 |
opartej na umiarze, |
| 01:51:41 |
Czas połączyć siły. |
| 01:51:43 |
Ważne jest nie to, co przepadło, |
| 01:51:49 |
Nadal mamy połowę lasów, |
| 01:51:52 |
tysiące rzek, jezior i lodowców |
| 01:51:55 |
i tysiące gatunków w rozkwicie. |
| 01:52:01 |
Wiemy, że istnieją rozwiązania. |
| 01:52:05 |
Każdy z nas może coś zmienić. |
| 01:52:10 |
Na co więc czekamy? |
| 01:53:29 |
/To od nas zależy, co będzie dalej. |
| 01:53:35 |
/Wspólnie. |
| 01:53:39 |
Tłumaczenie: sinu6 i bartekfm |
| 01:53:43 |
Korekta: s1 |
| 01:54:01 |
/Zaangażuj się i dołącz do nas: |
| 01:54:07 |
.:: Napisy24 - Nowy Wymiar Napisów ::. |
